Utrzymanie w odpowiedniej czystości infrastruktury tramwajowej, zwłaszcza torowisk i przystanków w aglomeracjach miejskich, jest zazwyczaj obowiązkiem odpowiednich służb przedsiębiorstw komunikacji miejskiej.

Znaczna część tych torowisk jest wykonanych z szyn rowkowych zabudowanych w jezdniach, gdzie główka szyny znajduje się na poziomie jezdni. Znajdujący się na powierzchni jezdni piasek, kamienie i inne drobne przedmioty, są wiatrem i wodą deszczową przemieszczane do rowków szyn. Przejeżdżające tramwaje obrzeżem kół ubijają zgromadzony piasek tworząc twardą warstwę stopniowo wypełniającą przestrzeń rowka szyny. Przy odpowiednio dużym wypełnieniu rowków szyn może dojść do sytuacji, gdzie koło tramwajowe zamiast toczyć się kręgiem tocznym po główce szyny, toczy się obrzeżem po utwardzonej warstwie piasku, co może doprowadzić w efekcie do wykolejenia tramwaju.

Aby do takiej sytuacji nie dopuścić należy systematycznie czyścić rowki szyn z nagromadzonego tam piasku, kamieni a czasami również innych metalowych elementów. Dotychczas z powodu braku specjalistycznego sprzętu w przedsiębiorstwach komunikacji miejskiej w Polsce wykonywano czyszczenie rowków szyn ręcznie lub przy pomocy innych urządzeń pomocniczych. W dawnym Instytucie Pojazdów Szynowych „TABOR” w Poznaniu, obecnie Sieć Badawcza Łukasiewicz – Poznański Instytut Technologiczny, wykonano pełen zakres prac badawczo – rozwojowych oraz prototyp specjalistycznego pojazdu szynowo-drogowego do oczyszczania infrastruktury tramwajowej na bazie podwozia samochodu terenowego IVECO EUROCARGO.

Prototyp pojazdu wykonano we współpracy z firmami BIBUS-MENOS i HYDROMEGA – Gdynia oraz FABRYKĄ URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH – Żmigród. Firmy Bibus-Menos i Hydromega zaangażowane były w proces projektowania i montażu układów hydraulicznych pojazdu szynowo-drogowego a Fabryka Urządzeń Technicznych wykonała szynowy układ jezdny i elementy nadwozia pojazdu oraz ich zabudowę na podwoziu.

Podwozie bazowe pojazdu szynowo-drogowego

Podwozie bazowe, jakie wytypowano do wykonania pojazdu szynowo-drogowego to seryjnie produkowane podwozie IVECO EUROCARGO Model 140E18W o wzmocnionej konstrukcji, posiadającej cechy pojazdu terenowego. Składa się z ramy nośnej z zabudowanym silnikiem, skrzynią biegów oraz układem przeniesienia napędu na przednią i tylną oś, w skład którego wchodzą przedni most napędowy, tylny most napędowy, skrzynia rozdzielcza oraz wały pędne. Usprężynowanie podwozia stanowią: pojedyncze resory paraboliczne przednie oraz podwójne resory paraboliczne tylne. Na podwoziu pojazdu zabudowano funkcjonalną trzyosobową kabinę, wyposażoną w ergonomiczny pulpit oraz regulowany fotel kierowcy.

Funkcje, zadania i opis pojazdu szynowo – drogowego

Pojazd szynowo-drogowy przystosowany jest do poruszania się zarówno po drogach jak i po torach tramwajowych o rozstawie 1435 mm. Odchylana kabina pojazdu umożliwia zabranie 3 osobowej załogi. Pojazd szynowo-drogowy przeznaczony jest do wykonywania następujących prac:

• oczyszczania z różnego rodzaju śmieci torowisk tramwajowych wydzielonych i wspólnych z jezdnią, międzytorza torowiska wydzielonego oraz powierzchni przystanków tramwajowych w obrębie około 5 m.
• oczyszczania rowków szyn tramwajowych z piasku, kamieni oraz innych elementów drewnianych, metalowych itp. (na sucho lub mokro),
• oczyszczania zwrotnic i skrzyń rozjazdów.

Do pierwszej z w/w prac przewidziano wykorzystanie bocznych ssaw ręcznych o zasięgu ok. 5 m od osi toru lub ssaw szczelinowych (z tyłu pojazdu) o szerokości czyszczenia 2,5 m. W drugim przypadku zanieczyszczenia usuwane są skrobakami z odciągiem powietrznym lub z wykorzystaniem strumienia wody pod wysokim ciśnieniem. Dla trzeciego przypadku przewidziano wysokociśnieniową instalację wodną z końcówką pistoletową oraz z dwoma różnymi lancami zakończonymi dyszami natryskowymi (jedna z lanc posiada również dyszę o systemie natrysku-turbo).