Rok 2024, podobnie jak poprzedni, zapowiada się ciekawie pod kątem możliwości dla potencjalnych Wnioskodawców. Te daje w nowej perspektywie finansowej 2021-2027 program FEnIKS, który stanowi kontynuację dwóch wcześniejszych Programów Infrastruktura i Środowisko z lat 2007-2013 i 2014-2020. O funduszach unijnych, które zrewolucjonizowały branżę transportu szynowego w Polsce rozmawiamy z zastępcą dyrektora Centrum Unijnych Projektów Transportowych Sylwią Cieślak-Wilk.
Rok 2023 za nami – jaki to był rok, jeżeli chodzi o inwestycje unijnych środków w polski transport, w tym szynowy transport miejski?
Rok 2023 był przełomowy, jeżeli chodzi o pozyskanie funduszy europejskich na działania związane z rozwojem szeroko pojmowanego transportu. Polska uzyskała akceptację wszystkich programów polityki spójności w nowym okresie programowania w tym w ramach Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko 2021-2027 (FEnIKS). Środki pozyskane w ramach tego programu są kluczowe dla rozwoju kraju, również dla sektora transportu miejskiego w celu poprawy jego jakości i zwiększenia dostępności dla mieszkańców. Jak czytamy w komunikacie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej: „Dążąc do zmniejszenia emisji w transporcie, będziemy rozwijać transport szynowy, w tym w miastach, zwiększymy dostępność komunikacji zbiorowej, a także alternatywne wobec dróg łańcuchy logistyczne”.
Centrum Unijnych Projektów Transportowych (CUPT) jako Instytucja Pośrednicząca od przeszło 15 lat wspiera beneficjentów w realizacji projektów transportowych, zarówno taborowych, jak i infrastrukturalnych. W samym roku 2023 CUPT przekazało 9,69 mld zł środków unijnych na inwestycje w polski transport, również na transport szynowy.
W ramach inicjatywy REACT EU będącej planem Komisji Europejskiej mającym na celu ograniczenia społecznych i gospodarczych skutków pandemii COVID-19, CUPT ogłosiło w ramach POIiŚ 2014-2020 – oś priorytetowa XI – REACT EU działanie 11.4 – Transport miejski w III kwartale 2022 r. konkurs na zakup taboru autobusowego nisko- i zeroemisyjnego – z napędem elektrycznym, wodorowym lub gazowym (LNG i CNG) oraz taboru tramwajowego i trolejbusowego.
Z uwagi na zakończenie okresu programowania perspektywy 2014-2020 wraz z końcem 2023 r. i w następstwie konieczności sprawnego rozliczenia projektów, w ramach konkursu promowane były tzw. projekty „dojrzałe”, czyli zakończone przed ogłoszeniem konkursu, lub na wysokim poziomie zaawansowania rzeczowego oraz finansowego. Alokacja w konkursie wynosiła 150 000 000,00 zł, jednak na etapie zawierania umów o dofinansowanie była ona uzależniona od aktualnego na dany moment kursu EUR/PLN. Konkurs został zakończony w II kwartale r.
Pomimo faktu, że w ramach konkursu złożono 12 wniosków o dofinansowanie, docelowo beneficjentami zostało jedynie trzech Wnioskodawców, którzy aplikowali o środki na zakup taboru tramwajowego i jednocześnie uzyskali największą liczbę punków. Wśród wspomnianych szczęśliwców znaleźli się następujący operatorzy transportu zbiorowego:
- Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu;
- Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne S.A. w Krakowie;
- Tramwaje Śląskie S.A.
Najwięcej, bo aż 19 sztuk taboru zakupiła spółka z Wrocławia w ramach projektu pn. „Dostawa 19 szt. wieloczłonowych, całkowicie niskopodłogowych tramwajów jednokierunkowych dla MPK Sp. z o.o. we Wrocławiu”. Koszt inwestycji wyniósł aż 149 429 502,00 zł a dofinansowanie ze środków europejskich to 98 695 380,84 zł. Tramwaje zostały wyprodukowane przez firmę Modertrans Sp. z o.o. w Poznaniu i dostarczone w latach 2021 – 2022 r. Wszystkie składy zostały dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
