Ministerstwo Obrony Narodowej (MON) opublikowało rozporządzenie dotyczące zakazu fotografowania obiektów strategicznych. Rozporządzenie to wzbudziło liczne kontrowersje i obawy. Jakie będą jego potencjalne skutki dla branży kolejowej?
Nowe przepisy MON
Rozporządzenie MON z dnia 27 marca 2025 roku, opublikowane w Dzienniku Ustaw RP, wprowadza szczegółowe zasady fotografowania, filmowania oraz utrwalania obrazu obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa, a także obiektów infrastruktury krytycznej. Zgodnie z nowymi przepisami, każda osoba planująca rejestrację takich miejsc musi uzyskać specjalne zezwolenie. Procedura ubiegania się o pozwolenie wymaga podania szczegółowych danych osobowych oraz uzasadnienia celu fotografowania. Zezwolenie wydawane jest na określony czas i wiąże się z koniecznością realizowania zdjęć w obecności osoby uprawnionej przez organ zarządzający obiektem.
Specyfikacja znaku zakazu fotografowania
Znak zakazu fotografowania, który musi być umieszczony w widocznych miejscach na obiektach objętych przepisem, stanowi biała tablica w kształcie kwadratu o boku 60 cm. Na górze tablicy widnieje napis „ZAKAZ” wykonany czarnymi literami o wysokości 7,45 cm, poniżej umieszczony jest napis „FOTOGRAFOWANIA” w tej samej kolorystyce, ale o wysokości 3,35 cm. Centralna część znaku zawiera trzy piktogramy przedstawiające aparat fotograficzny, kamerę i telefon komórkowy, zamknięte w okręgach o średnicy 16 cm, z czerwoną obwódką o szerokości 1,5 cm, przekreślone czerwoną linią. Pod piktogramami znajdują się napisy w czterech językach obcych: angielskim, niemieckim, rosyjskim i arabskim.
Wątpliwości konstytucyjne i reakcja RPO
Zakaz fotografowania budzi jednak wiele wątpliwości natury prawnej. Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że wprowadzone ograniczenia mogą być sprzeczne z Konstytucją RP, a dokładnie z art. 54 ust. 1 oraz art. 31 ust. 3. Zdaniem RPO, zakaz ten narusza prawo do pozyskiwania informacji bez jednoznacznego uzasadnienia potrzebą bezpieczeństwa państwa. Wprowadzenie zakazu bez spełnienia konstytucyjnych przesłanek może zostać uznane za nadmierną ingerencję w prawa obywatelskie. Ministerstwo Obrony Narodowej podtrzymuje jednak swoje stanowisko, argumentując, że w obecnych realiach geopolitycznych konieczne jest wzmocnienie ochrony strategicznych miejsc.
Wpływ na infrastrukturę kolejową
Nowe przepisy mogą znacząco wpłynąć na funkcjonowanie branży kolejowej. W przypadku uznania wybranych węzłów kolejowych, dworców czy stacji za infrastrukturę krytyczną, konieczność uzyskania zezwolenia na fotografowanie może utrudnić prowadzenie działalności promocyjnej oraz dokumentacyjnej. Szczególne problemy mogą pojawić się w sytuacjach, gdy przewoźnicy lub zarządcy infrastruktury będą chcieli rejestrować obiekty w celach technicznych bądź marketingowych. Utrudnienia mogą dotknąć także pasjonatów kolei, którzy dokumentują zmiany w infrastrukturze czy wydarzenia kolejowe.
Sankcje za złamanie zakazu
Niepokój budzi również możliwość nałożenia surowych kar za złamanie zakazu, w tym aresztu, grzywny czy przepadku sprzętu fotograficznego, nawet w przypadku nieumyślnego wykroczenia. Wielu ekspertów zwraca uwagę na nieproporcjonalność tych sankcji w stosunku do potencjalnego naruszenia prawa, co może wywołać efekt mrożący w środowiskach dokumentalistów i fotografów.
Podsumowanie
Rozporządzenie MON dotyczące zakazu fotografowania obiektów strategicznych wywołało mieszane reakcje i wiele pytań o zgodność z prawami obywatelskimi. Branża kolejowa, która może zostać szczególnie dotknięta przez nowe przepisy, powinna na bieżąco monitorować sytuację oraz podejmować działania mające na celu złagodzenie wpływu tych regulacji na codzienną działalność. W obecnej sytuacji kluczowe jest wypracowanie mechanizmów umożliwiających legalne dokumentowanie infrastruktury przy jednoczesnym poszanowaniu wymogów bezpieczeństwa.
