Prezes Urzędu Transportu Kolejowego co najmniej raz na 2 lata przeprowadza konsultacje z podmiotami i organizacjami zaangażowanymi w kolejowy transport towarów. W dwóch poprzednich edycjach konsultacje były realizowane z konkretnymi grupami. Obecna edycja przeprowadzona w 2023 r. skierowana była do wszystkich, którzy chcieli się wypowiedzieć na temat funkcjonowania kolejowego rynku przewozu towarów w Polsce. Wzięli w niej udział m.in. nadawcy, odbiorcy, spedytorzy w transporcie kolejowym, a także przewoźnicy kolejowi, a prezentowany raport zawiera wnioski z badania.

Jakie są zatem wnioski i rekomendacje?

Udział kolei w logistyce towarów w Polsce jest znacząco słabszy od drogowego. Stosunek 22% do 78% wskazuje na liczne bariery powodujące, że nie wzrasta jej udział w transporcie ładunków. UTK zainteresowały zatem działania i obszary, które przyczyniłyby się do wzrostu zainteresowania usługami transportowymi kolei. W kontekście transportu towarów koleją te czynniki to coraz większa świadomość przedsiębiorstw w zakresie wykorzystania w procesie logistycznym zrównoważonych środków transportu, strategiczne położenie geograficzne Polski i dostęp do portów.

W szczególności kolej powinna być wykorzystywana jako środek transportu pierwszego wyboru przy przewozie towarów na większe odległości. Ponadto duże możliwości stwarza konteneryzacja ładunków, która umożliwia transport szerokiego asortymentu ładunków. Respondenci zwrócili uwagę na możliwości wykorzystania innych jednostek (w nadwoziach wymiennych, w naczepach, w całych zestawach drogowych ciągnik + naczepa). Naturalnie powraca temat przewozu tranzytowego samochodów ciężarowych. A niebagatelny potencjał kolei upatruje się również w transporcie ładunków masowych.

Problemem są jednak koszty. Kolej nie jest konkurencją dla transportu drogowego, który w ocenie uczestników konsultacji jest tańszy i bardziej elastyczny. Ankietowani zauważyli także, że transport drogowy był uprzywilejowany w polityce transportowej, co aktualnie przejawia się w dysproporcjach w dostępie do infrastruktury, wyższych wymaganiach formalnych i kosztach dodatkowych związanych z koleją.

Ignacy Góra: Kolej realną alternatywą transportu drogowego [WYWIAD]

A zatem – intensyfikacja roli kolei w strategii rozwoju transportu kraju, zwiększenie finansowania przedsięwzięć rozwojowych, a także współpraca poszczególnych gałęzi transportu towarów są czynnikami najważniejszymi do rozwiązania.
W obszarze transportu intermodalnego do 2021 r. na polskim rynku transportowym zauważalny był sukcesywny wzrost kolejowych przewozów. W ocenie uczestników konsultacji, 2022 r. i ograniczenia w realizacji transportu na Nowym Jedwabnym Szlaku spowodowały spadek wszystkich parametrów charakteryzujących transport intermodalny (liczby jednostek intermodalnych, TEU, masy towarów i pracy przewozowej).

– Rynek postuluje wyrównanie szans transportu drogowego i kolejowego. Rola transportu kolejowego musi zostać wzmocniona w strategii rozwoju transportu w kraju. W ocenie przedstawicieli rynku powinno przejawiać się to w zapewnieniu kosztów dostępu do infrastruktury na poziomie porównywalnym do transportu drogowego, uproszczeniu procedur formalnych na kolei czy też finansowaniu przedsięwzięć rozwojowych. Kolej ma niewykorzystane możliwości transportu różnych grup towarów, dlatego konieczna jest popularyzacja tego typu przewozów i rozpoczęcie prac nad dedykowanymi inwestycjami infrastrukturalnymi – mówi dr inż. Ignacy Góra, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego.