Drugim kluczowym elementem są potrzeby przewoźników i ich oferta dla pasażerów i klientów towarowych. Każdy wniosek analizujemy pod kątem parametrów technicznych, trasowania i potencjalnego wpływu na inne pociągi. W praktyce roczny rozkład to kompromis między często rozbieżnymi oczekiwaniami różnych przewoźników a rzeczywistymi możliwościami sieci. Dlatego w całym procesie opracowania rozkładu jazdy bardzo istotne jest porozumienie oraz współpraca przewoźników i zarządcy infrastruktury.
Bardzo duże znaczenie ma także zapewnienie spójności całego systemu – skomunikowania pociągów, cykliczność kursowania i dostosowanie różnych segmentów ruchu tj. aglomeracyjnego, regionalnego, międzywojewódzkiego i towarowego.
Uwzględniamy również plany inwestycyjne i konieczne ograniczenia związane z modernizacjami. Rozkład musi być tak zaprojektowany, aby mimo prowadzonych prac utrzymać akceptowalną ofertę i punktualność kursowania pociągów.
Ostatecznie celem jest rozkład, który jest wykonalny, spójny, bezpieczny i odpowiada zarówno na potrzeby przewoźników, jak i całego systemu transportowego.
Jak wygląda proces tworzenia rozkładu „od kuchni’? Ile trwa?
Tworzenie rocznego rozkładu jazdy to wieloetapowy proces, który w praktyce trwa niemal cały rok. Można powiedzieć, że prace nad nowym rozkładem jazdy zaczynamy w momencie wdrożenia poprzedniego. Najpierw aktualizujemy systemy i bazy danych dotyczące opisu infrastruktury, a następnie rozpoczyna się okres uzgodnień w komunikacji międzynarodowej oraz krajowej. Fizyczna praca nad rocznym rozkładem jazdy – czyli jego konstrukcja – następuje po etapie składania wniosków, których termin przypada każdego roku na przełom marca i kwietnia. Ważnym krokiem, a zarazem swego rodzaju kamieniem milowym procesu konstrukcji rocznego rozkładu jazdy, jest przekazanie projektu rozkładu jazdy przewoźnikom, co ma miejsce na początku lipca. Następnie przez miesiąc przewoźnicy mają możliwość zgłaszania uwag do przekazanego projektu, tak aby ostatecznie we wrześniu przekazać powiadomienia o przydzielonych trasach, czyli jak to mówimy w konstrukcji, zarządzić rozkład jazdy.
Skala, z którą pracujemy, jest ogromna. Dla rozkładu 2025/2026 złożono 10 701 wniosków od przewoźników pasażerskich i 449 wniosków towarowych – każdy z nich musi zostać przeanalizowany pod kątem trasowania, parametrów technicznych i wpływu na pozostałe pociągi.
Równolegle, przez cały rok, trwa praca nad dynamicznym rozkładem indywidualnym – wykorzystywanym głównie w ruchu towarowym, dla pociągów dodatkowych lub w przypadku zmian parametrów istniejących pociągów. Obecnie średni czas przygotowania takiej trasy to około 30 minut, a każdego dnia obsługujemy około 1 550 takich wniosków dla nowych pociągów.
W proces zaangażowani są konstruktorzy rozkładów jazdy umiejscowieni w ośmiu jednostkach terenowych (ekspozyturach zarządzania ruchem kolejowym) – łącznie to 162 osoby pracujące nad rozkładami rocznymi, zastępczymi i indywidualnymi. Kluczową rolę odgrywają narzędzia cyfrowe, m.in. System Konstrukcji Rozkładu Jazdy (SKRJ) czy aplikacja Internetowy Systemem Zamawiania Trasy Pociągu (ISZTP), które pozwalają planować ruch z wysoką precyzją i zapewniać skoordynowaną ofertę dla przewoźników pasażerskich i towarowych. Warto zaznaczyć, że wspomniane aplikacje to autorskie systemy wymyślone i opracowane przez pracowników PLK, które już od ponad 15 lat sprawie funkcjonują w procesie zarządzania przepustowością na sieci PLK i nie tylko – świadczymy usługę konstrukcji rozkładów jazdy również na sieciach innych zarządców np. PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście, Pomorska Kolej Metropolitarna czy Dolnośląska Służba Dróg i Kolei.
