Najwyższa Izba Kontroli (NIK) skontrolowała dworce kolejowe pod kątem dostępności dla osób niepełnosprawnych. Wyniki potwierdziły poprawę warunków a w żadnym ze skontrolowanych obiektów stwierdzone przeszkody nie wykluczały możliwości korzystania z transportu kolejowego przez osoby z niepełnosprawnością.
Kontrola przyniosła pozytywne wyniki przy czym NIK zaznacza, że nie uwzględniono w badaniu wszystkich potrzeb niepełnosprawnych. Najwięcej barier napotykały osoby z wadami wzroku. Najmniej te z wadami słuchu.
Izba zaznacza, że większość problemów z dostępnością kolejowych obiektów obsługi podróżnych powstało już na etapie projektowania. Nie brano bowiem pod uwagę wszystkich potrzeb osób z niepełnosprawnością.
Utrudnienia jakie napotyka osoba niepełnosprawna na dworcach kolejowych, według NIK, może znacząco wpływać na ograniczenia możliwości przemieszczania się, podejmowania pracy, edukacji, korzystania z leczenia i rehabilitacji czy z oferty kulturalnej. Determinuje to także niekorzystne sytuacje związane z uzależnieniem tej grupy osób od pomocy innych, pełnosprawnych osób, np. członków rodziny lub pracowników instytucji wyspecjalizowanych.
W okresie 2014 do 2017 przeprowadzono znaczącą modernizacje 20 dworców kolejowych. NIK przeprowadziła kontrolę w:
- 4 dużych dworcach (Bydgoszcz Główna, Kraków Główny, Opole Główne, Szczecin Główny);
- 3 mniejszych (Kalisz, Kędzierzyn-Koźle, Piła Główna).
Kontroli poddano także dostępność peronów na linii kolejowej nr 248 Gdańsk Wrzeszcz – Gdańsk Osowa oraz peronów przy dwóch skontrolowanych dworcach: Kraków Główny oraz Szczecin Główny. Jak podano w raporcie pokontrolnym efektem inwestycji, współfinansowanych zarówno z budżetu państwa, jak i z budżetu Unii Europejskiej, miało być stworzenie odpowiednio skonstruowanej, oznaczonej i wyposażonej drogi wolnej od przeszkód, umożliwiającej osobie z niepełnosprawnością niezakłócone przemieszczenie się przez teren dworca i peronu do pociągu.
Izba skontrolowała trzy aspekty dostępności dworców kolejowych i peronów dla osób z niepełnosprawnością:
- dostępność dla osób z deficytem wzroku,
- dostępność dla osób z niepełnosprawnością ruchową,
- dostępność dla osób z deficytem słuchu.
W rezultacie stwierdzono, że zidentyfikowane utrudnienia w większości stanowiły bariery dla osób z deficytem wzroku, obejmując 55% stwierdzonych przeszkód. Utrudnienia dla osób z ograniczeniami ruchowymi stanowiły 39% stwierdzonych przeszkód. Natomiast 6% przypadków dotyczyło utrudnień dla osób z deficytem słuchu.
Problemy z dostępnością dla osób z deficytem wzroku
Problemy w dostępności obiektów dla osób z deficytem wzroku wykryto na 6 z 7 skontrolowanych dworców. Związane one były z: brakiem lub usterkami tras wolnych od przeszkód (w tym ścieżek dotykowych dla osób niewidomych), niewyposażeniem wind w system informacji głosowej, słabą słyszalnością komunikatów głosowych. Ponadto problemami był brak informacji pismem Braille’a o sposobie wzywania pomocy w windzie, a także brak wyposażenia toalet dla osób z niepełnosprawnością w oznaczenia pismem Braille’a.
Problemy z dostępnością dla osób z niepełnosprawnością ruchową
W tym obszarze utrudnienia stwierdzono na 6 dworcach. Dotyczyły one braku lub niedokładnego oznakowania tras dojścia do poszczególnych stref dworca kolejowego oraz niewyposażenia schodów w obustronne podwójne poręcze oraz żółte pasy ostrzegawcze. Częstym problemem było umieszczanie tablic informacyjnych oraz urządzeń, takich jak automaty biletowe i infomaty, zbyt wysoko. Utrudniało to ich wykorzystanie przez osoby poruszające się na wózku inwalidzkim, dzieci albo osoby niskiego wzrostu.
Problemy z dostępnością dla osób z deficytem słuchu
Przypadki stwierdzono na 4 dworcach kolejowych. Utrudnienia związane z dostępnością badanych obiektów dla osób z deficytem słuchu były spowodowane brakiem zainstalowania, oznakowania albo poprawnego działania pętli indukcyjnych.
Dobre praktyki
NIK zaznaczył, że w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym lepszych warunków korzystania z publicznego transportu zbiorowego, powinno się wprowadzić obowiązek stosowania zasad uniwersalnego projektowania obiektów budowlanych o użyteczności publicznej. Taki obowiązek byłby też wypełnieniem ratyfikowanej przez Polskę Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.
