Integracja transportu- miejsce kolei regionalnych w systemie transportowym

VII Konferencja „Koleje regionalne i samorządowe – doświadczenia i perspektywy”.

Plany holdingowe Grupy PKP, pomysły dotyczące integracji transportu – te i inne zagadnienia mają duży wpływ na przewoźników, którzy prowadzą działalności w regionach i aglomeracjach. Siódma edycja konferencji „Koleje regionalne i aglomeracyjne” poruszyła wiele zagadnień i spowodowała kilka dyskusji o roli lokalnych kolei.
Tegoroczna edycja stanowiła kontynuację, prowadzonej od kilku lat, debaty na temat regionalnego transportu kolejowego. Tym razem jednak organizatorzy rozszerzyli obszar tematyczny. Biorąc pod uwagę fakt, że koleje lokalne to nie tylko koleje samorządowe czy aglomeracyjne, ale także m. in. PolRegio, postanowiono podjąć kompleksową debatę na temat kolejowych przewozów wojewódzkich czy miejskich. Ponadto konferencja podjęła także tematykę związaną z rządowym programem Dostępność Plus. Zdefiniowano potrzeby i problemy, a także omówiono zagadnienia powiązane z dostosowaniem wyposażenia pojazdów do wymogów osób z ograniczoną mobilnością, integracji transportu oraz gotowości sektora kolejowego w zakresie bezpieczeństwa i standaryzacji wymogów technicznych.

Region, aglomeracja czy już metropolia

Chociaż zakres tematyczny konferencji (integracja transportu, Dostępność Plus, polityka zakupowa taboru, rozwiązania dla zapleczy techniczno-utrzymaniowych czy bezpieczeństwo pasażerów) był jasno określony to uczestnicy wydarzenia, szczególnie pierwszego dnia, skupili się na poszukiwaniu odpowiedzi o rodzaj przewozów. Czy w naszym kraju przewoźnicy są regionalni, aglomeracyjni czy metropolitarni?
Zanim jednak poruszono to zagadnienie nastąpiła część oficjalna w czasie, której otwarcia dokonali Adam Musiał, Dyrektor Generalny, Dorota Markiewicz, Dyrektor Polskiej Izby Producentów Urządzeń i Usług na Rzecz Kolei. Natomiast Andrzej Wasilewski, Członek Zarządu Łódzka Kolej Aglomeracyjna Sp. z o.o. zdefiniował powody dla których tegoroczna edycja z jednej strony zajmuje się przewozami i przewoźnikami, a z drugiej potrzebami osób o szczególnych potrzebach.
Zgodnie z przyjętym zwyczajem Adam Musiał, wraz z Włodzimierzem Wilkanowiczem, członkiem Rady Izby, wprowadzili w szereg firm zrzeszonych –

Koleje Śląskie Sp. z o.o.,
Związek Samorządowych Przewoźników Kolejowych,
„PAG” Sp. z o.o.,
Fuchs Oil Corporation PL Sp. z o.o.

Pierwszym gościem była Magdalena Kossowska, Naczelnik Wydziału Polityki Kolejowej z Ministerstwa Infrastruktury. Omówiła ona ideę projektu Wspólnego Biletu i kontekst jego wdrożenia, przede wszystkim rozwiązania prokonkurencyjne oraz spadek konkurencyjności. Ponadto scharakteryzowała zagadnienia założeń handlowych i funkcjonalności oraz aspekty techniczne wdrożenia WB.
Kontekst nowych wyzwań dla przedsiębiorstw kolejowych w sytuacji zmian w rozporządzeniu 1371/2007 omówił Karol Kłosowski (Dyrektor, Departament Przewozów Pasażerskich, Urząd Transportu Kolejowego). Zaznaczył on, że planowana zmiana da możliwość uchylenia się przez przedsiębiorstwo kolejowe od odpowiedzialności za opóźnienia pociągów w przypadku zdarzeń o szczególnym charakterze- trzęsienie ziemi, erupcja wulkanu, rozległa powódź oraz szczególnie intensywna burza. W kontekście programu Dostępność Plus Kłosowski podkreślił, że nastąpią zmiany w obsłudze pasażerów z niepełnosprawnością. Planowana zmiany to:

Zmiana nomenklatury: „osoba z niepełnosprawnością”,
Obowiązek, zapewnienia, by środki komunikacji zastępczej były dostępne dla osób z niepełnosprawnością,
Wprowadzenie obligatoryjnych szkoleń.

Marcin Piszcz, Radca Prawny, Wspólnik Zarządzający z Kancelarii Prawnej Piszcz i Wspólnicy zajął się obszarem wyposażenia przewoźnika w tabor w aspektach korporacyjnych. Scharakteryzował on modele korzystania z taboru kolejowego przez przewoźnika, sposób finansowania oraz relacje pomiędzy zakupem a zgodą korporacyjną.
Kolejni prelegenci zajęli się praktycznymi zagadnieniami związanymi z obsługą pasażerską. Przedstawiciel firmy KATPOL Wajcowicz i Wspólnicy Sp. J., Michał Chomicki, Menedżer Projektu zaprezentował najnowsze trendy w pojazdach szynowych w kontekście foteli dla pasażerów i maszynistów. Natomiast Robert Pietras, Dyrektor ds. rozwoju rynku i Łukasz Wiśniewski, Business Development Manager z MERA SYSTEMY SA scharakteryzowali systemy pobierania opłat.

Ostatnim tematem podjętym w tym panelu była kwestia transportu aglomeracyjnego i jego dostosowania do potrzeb pasażera. Szymon Kalemba Specjalista, Zakład Dróg Kolejowych i Przewozów z Instytutu Kolejnictwa postarał się przedstawić problemy jakie w naszym kraju spotyka przewozy regionalne oraz przygotował teoretyczne rozwiązania.
Kolejnym wydarzeniem konferencji było forum dyskusyjne w ramach, którego uczestnicy starali się odpowiedzieć na pytanie o kierunki rozwoju transportu publicznego. Moderatorem forum był Przemysław Wróbel, a uczestniczyli w nim: Karol Kłosowski, Dyrektor Departament Przewozów Pasażerskich, Urząd Transportu Kolejowego, Włodzimierz Wilkanowicz, Prezes Zarządu, Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o., Maciej Lignowski, Prezes Zarządu, PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o., Janusz Malinowski, Prezes Zarządu, Łódzka Kolej Aglomeracyjna Sp. z o.o., Jolanta Dałek, Członek Zarządu, Dyrektor d/s Ekonomiczno–Finansowych, Warszawska Kolej Dojazdowa Sp. z o.o., Wojciech Dinges, Prezes Zarządu, Koleje Śląskie Sp. z o.o. oraz Anna Lenarczyk, Członek Zarządu, Dyrektor Operacyjny, Przewozy Regionalne Sp. z o.o.
Drugi panel otworzyła prezentacja Centrum Unijnych Projektów Transportowych. Przemysław Wróbel, Doradca Dyrektora CUPT nakreślił rolę tego organu we współfinansowanie projektów kolejowych dla przewozów aglomeracyjnych i regionalnych. Zaznaczył przy tym, że w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 przewidziano wsparcie inwestycji w zakresie infrastruktury kolejowej, taboru kolejowego, systemów teleinformatycznych i systemów sterowania ruchem kolejowym w ramach następujących osi priorytetowych:

Oś V. Rozwój transportu kolejowego w Polsce
Budowa, modernizacja, rehabilitacja linii kolejowych, przebudowa dworców kolejowych, zakup i/lub modernizacja taboru kolejowego oraz projekty na rzecz poprawy bezpieczeństwa na kolei
Oś III. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego
Inwestycje dotyczące terminali intermodalnych oraz projekty związane z poprawą dostępu do portu morskiego

Sytuację Spółki w latach 2015-2018 roku oraz program restrukturyzacji w Przewozach Regionalnych Sp. z o.o., przedstawiła Anna Lenarczyk, Członek Zarządu, Dyrektor Handlowy. Jak wspomniała restrukturyzacja naprawcza (nowy tabor, nowa marka konsumencka czy innowacyjne rozwiązana IT) była pierwszymi krokami potrzebnymi, aby wykreować nowoczesną ofertę dla pasażerów. W rezultacie poczynionych działań program przynosi wymierne efekty- wzrost liczby pasażerów, dodatnie wyniki finansowe za rok 2016 i 2017, zmiana wizerunku spółki (inwestycje w tabor, zmianę systemów sprzedaży, rozszerzenie dostępności do zakupu biletów, dostosowywanie oferty do oczekiwań pasażerów).
Efektywne zarządzanie taborem oraz narzędzie do tego potrzebne zaprezentował Arkadiusz Urbańczyk, Inżynier ds. Sprzedaży AKSEL Sp. z o.o., który omówił aplikacje ConSEL.
Bieżąca sytuacja spółki WKD, inwestycje zrealizowane, plany i cele strategiczne i rozwój Spółki jako przewoźnika w przewozach podmiejskich scharakteryzowała Jolanta Dałek, Członek Zarządu, Dyrektor d/s Ekonomiczno–Finansowych. Efektem inwestycji na być:

wzrost bezpieczeństwa,
niezawodność,
dostępność,
punktualność,
innowacyjność,
komfort.

Maciej Lignowski, Prezes Zarządu, PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o., zapoznał słuchaczy z wpływem posiadanego zaplecza naprawczego przewoźnika na kompleksowe zabezpieczenie usługi przewozowej. W opinii Lignowskiego posiadanie własnego zaplecza utrzymania taboru wraz z niezbędnymi zasobami pracowniczymi ma charakter strategiczny i pozwala zachować konkurencyjność przewoźnika w obszarze realizowania działalności przewozowej, a także optymalizować koszty ponoszone w tym obszarze.
Kolejna prezentacja dotyczyła kwestii zapewnienia bezpieczeństwa przewozów. Juliusz Grabczyk, Prezes Zarządu PUT GRAW Sp. z o.o., przedstawił bowiem laserowy system pomiarowy do kół taboru oraz jego praktycznego zastosowania. Aspekt bezpieczeństwa był również przedmiotem prezentacji Grzegorza T. Dokurno, Prezesa Zarządu AEDMAX.PL SP, który streścił i podsumował programy wczesnej defibrylacji w transporcie publicznym.
Specyfikę przewozów pasażerskich w regionie śląskim, pomysły na zdobycie pasażerów a tym samym kompleksową ofertę Kolei Śląskich Sp. z o.o. omówił Wojciech Dinges, Prezes Zarządu. Nadmienił on, że wspomniana specyfika wynika z układu kolejowego w województwie, a obecne uwarunkowania wynikają z wieloletnich zaniedbań.
Monika Bogdał, Radca Prawny, Kancelaria Prawna Piszcz i Wspólnicy, scharakteryzowała koncepcję klastrów branżowych. Klastry są zatem pożądane i potrzebne ponieważ wspólne działanie umożliwia dostęp do środków publicznych, monitorowanie legislacji, działania na rzecz rozwoju branży oraz transfer technologii i wiedzy.
Ideę projektu RUMOBIL oraz realizowane w jego ramach projekty pilotażowe:

nowe połączenia, w celu polepszenia komunikacji na obszarach peryferyjnych;
usprawnienie informacji pasażerskiej na obszarach transportu publicznego na obszarach wiejskich;
poprawa punktów dostępu do krajowych i unijnych sieci transportowych,
zaprezentował Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego.

Podczas konferencji rozstrzygnięto i wręczono nagrody w konkursie „Przestrzeń dla wszystkich” w kategoriach „Dostosowanie przestrzeni publicznej dla osób o ograniczonej mobilności” oraz „Innowacja roku przyjazna dla osób o ograniczonej mobilności”. Laureatami zostali:

I miejsce w kategorii „Innowacja roku przyjazna dla osób o ograniczonej mobilności” NOVATEL Sp. z o.o.
II miejsce w tej kategorii otrzymała Spółka TRANSITION TECHNOLOGIES

Kapituła podjęła także decyzję o wręczeniu nagrody specjalnej dla Pana Macieja Kasperkowiaka za promowanie idei dostępności przestrzeni publicznej dla osób słabosłyszących.
W pierwszej kategorii nagród nie przyznano.
Drugi dzień konferencji rozpoczęła prezentacja, która z jednej strony przybliżyła koncepcję programu Dostępność Plus, a z drugiej wyjaśniła jaki on może mieć wpływ na rozwój kolei w regionach. Tematykę taką podjął , Piotr Krasuski, Dyrektor Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego z Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju.
Po zakończeniu prezentacji doszło do podpisania Porozumienia „Partnerstwo na rzecz dostępności” przez Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o., Koleje Małopolskie Sp. z o.o. i Fundację Integracja.
Krzysztof Czechowski, Rzecznik prasowy PFRON, zdefiniował problem barier i wynikających z nich problemów z dostępnością. Jednym z zagadnień, które zostało poruszone były zadania własne jednostek samorządu terytorialnego. Ze środków PFRON mogą być finansowane w części lub całości zadania:

sport, kultura, rekreacja i turystyka osób niepełnosprawnych;
zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przyznawane osobom niepełnosprawnym na podstawie odrębnych przepisów;
likwidacja barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych, w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych;
rehabilitacje dzieci i młodzieży ;
szkolenie i przekwalifikowanie osób niepełnosprawnych;
usługi tłumacza języka migowego lub tłumacza przewodnika

Politykę dostępności Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej Sp. z o.o. scharakteryzował Andrzej Wasilewski, Członek Zarządu. W swoim referacie zademonstrował nowe standardy jakie ŁKA wprowadziła dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej w Polsce. W rezultacie ŁKA jest przyjaznym przewoźnikiem dla osób ze szczególnymi potrzebami. Przykładami na to są między innymi:

100% dostępnego taboru, jednolicie oznakowanego informacją w alfabecie Braille,
wyposażenie pociągów Impuls 2 w pętle indukcyjne;
usługa bezpłatnej asysty dostępna przy powiadomieniu na 24 godziny przed podróżą (nie 48 godzin);
współpraca z organizacjami pozarządowymi i indywidualnymi osobami niepełnosprawnymi;
ułatwienia w uzyskaniu informacji o podróży i zakup biletów (certyfikat „OBIEKT BEZ BARIER” przyznany przez Fundację Integracja dla Centrum Obsługi Pasażera na Dworcu Łódź Fabryczna; Certyfikat „Firma przyjazna Głuchym” – tłumacz języka migowego dostępny w kasach biletowych, na pokładach pociągów i na stronie internetowej);
pętle indukcyjne we wszystkich kasach biletowych;
w pełni dostępna strona internetowa – 1 miejsce w rankingu UTK z 2017 i tytuł „Strona bez Barier”. IX edycja Konkursu „Strona Internetowa Bez Barier” (16 kwietnia 2018) – nagroda w kategorii „Najlepszy z najlepszych”.

Andrzej Wasilewski podkreślił, że dostępność usług to przede wszystkim korzyść dla każdego pasażera. Istotą jest bowiem wygoda podróży – intuicyjność, łatwość korzystania, komfort, dostępność, brak poczucia bycia gorszym
Zagadnienie dostępności i mobilności były tematem referatu jaki przedstawił Paweł Wróblewski, Główny specjalista, Biuro Inwestycji, Polskie Koleje Państwowe SA. PKP SA, obecnie, realizuje największy od lat program modernizacyjny obiektów dworcowych, który obejmie prawie 200 dworców różnych wielkości, a także kilka obiektów, których wcześniej nie było. Modernizacje będą dostosowaniem do zmian technologicznych i organizacyjnych dotyczących całego systemu transportowego kolei. Obowiązkowym elementem konsultacji są potrzeby osób o ograniczonej mobilności. W szczególności najnowsze rozwiązania dotyczyć będą sprawnej, nisko kosztowej i bezpiecznej eksploatacji oraz obsługi podróżnych, w tym szerokiego grona zaliczonego do osób o ograniczonej możliwości poruszania się.
Rozwiązania w infrastrukturze kolejowej jakie zastosowano w Pomorskiej Kolei Metropolitalnej SA, przedstawił Tomasz Konopacki, Główny Specjalista ds. Kontaktów Społecznych. W PKM zagwarantowano dostępność do wszystkich przystanków i peronów linii PKM dla pasażerów niepełnosprawnych oraz o ograniczonej zdolności poruszania się, możliwość swobodnego przemieszczania się pomiędzy peronami i otaczającym terenem oraz specjalne ścieżki dotykowe i płytki informacyjne ułatwiające poruszanie się po peronach osobom niewidomym i niedowidzącym. Ponadto zastosowano m.in. symbole graficzne i piktogramy oznaczające udogodnienia dla osób niepełnosprawnych oraz dogodne miejsca oczekiwania na pociąg. Natomiast biletomaty, infomaty oraz inne urządzenia stojące na peronach (np. słupek SOS) widoczne i dostępne dla osób zarówno stojących, jak i poruszających się na wózku.
Kolejni prelegenci – Piotr Rachwalski, Prezes Zarządu Koleje Dolnośląskie SA oraz Wojciech Zdanowski, Dyrektor Departamentu Infrastruktury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, streścili drogę do sukcesu w przewozach kolejowych na Dolny Śląsku. Klucz do sukcesu w ich opinii stanowią cztery czynniki- atrakcyjna oferta, stabilne finansowanie i kontrola kosztów, inwestycje w tabor i zaplecze oraz współpraca organizator – przewoźnik.
Oczekiwania pasażerów (dogodność połączeń, komfort podróży, czas przejazdu, bezpieczeństwo) a także usprawnienia dla osób z niepełnosprawnościami w pojazdach Kolei Wielkopolskich (rampy ręczne, miejsca do przewozu osób na wózkach inwalidzkich, modułowe kabiny WC przystosowana dla osób z niepełnosprawnością, podesty mechaniczny, windy i podnośniki oraz oznakowanie minimum 10% miejsc piktogramami) przedstawiła jako Joanna Skubiszyńska, Koordynator ds. praw pasażerów i systemu zarządzania jakością, St. Specjalista Wydział Handlu i Marketingu Koleje Wielkopolskie sp. z o.o.
Laureat konkursu firma NOVATEL Sp. z o.o. (Tomasz Jaeschke, Inżynier Systemów), zaprezentowała pętle indukcyjne w pojazdach trakcyjnych. Natomiast COMPER Fornalczyk i Wspólnicy sp.j. (Maciej Fornalczyk, Partner Założyciel) poruszył tematykę niepełnosprawny konsument o budowanie stabilnej bazy przychodowej.
Rozwój dostępności przestrzeni publicznej dla osób z niepełnosprawnością narządu wzroku poprzez jej inteligentne udźwiękowienie i deskrypcję miejsc przedstawił Jan Szuster, Prezes Zarządu PIRIS CREATIVE LAB. System TOTUPOINT, który omawiał, charakteryzuje się wykorzystaniem słuchu jako naturalnego sposobu orientacji w przestrzeni, udostępnianiem opisów miejsc (topografii) oraz udostępnianiem treści tradycyjnie publikowanych w formie wizualnej.
Piotr Witek z Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego podjął temat aplikacji mobilnych jako dostępnych sposobów planowania i realizacji podróży.
Sławomir Strugarek, Analityk z TRANSITION TECHNOLOGIES, w ramach prelekcji dotyczącej smartfonów jako urządzenia zwiększające swobodę podróżowania osób niewidomych i słabowidzących środkami transportu publicznego pokazał korzyści z korzystania z aplikacji Seeing Assistant. Wymienił tutaj powiadamianie o dotarciu do stacji docelowej, monitorowanie mijanych stacji/przystanków, nawigacja piesza zakręt po zakręcie, wykrywanie Beaconów, skanowanie kodów QR i znaczników NFC oraz lupę elektroniczną.
Możliwości aktywacji oraz reaktywacji zawodowej i społecznej osób, które z racji swojego wieku czy inwalidztwa nie mogą w pełni korzystać z dobrodziejstw świata cyfrowego związane z systemem SEREMI przedstawił Maciej Ossowski, Dyrektor Operacyjny, KOGIFI CONSULTING GROUP. SEREMI SEREMI jest pierwszym polskim inteligentnym asystentem, który charakteryzuje się inteligentnym głośnikiem, językiem polskim, osadzeniu w lokalnym kontekście, rozpoznaniu w naturalnym języku mówionym użytkownika.
Krzysztof Wostal, Ekspert z Polskiej Fundacji Osób Słabosłyszących, przybliżył bariery w podróżowaniu koleją w Polsce osób z niepełnosprawnościami sensorycznymi. Na koniec panelu natomiast Ewa Raczyńska-Buława, Pełnomocnik Zarządu, Łódzka Kolej Aglomeracyjna Sp. z o.o., przedstawiła bariery w podróżowaniu osób starszych (m. in. fizyczne, bezpieczeństwo i poczucie bezpieczeństwa, brak wiedzy, cena, dyskryminacja) oraz mobilności rodziców i dzieci (bezpieczeństwo, brak barier, wygoda, udogodnienia, wstyd, niepewność i samoizolacja).
Ostatnim akordem konferencji była dyskusja „Przestrzeń dla wszystkich”, którą moderował Tomasz Hupało z UKE. Uczestniczyli w niej Grzegorz Kozłowski, Polska Fundacja Osób Słabosłyszących, Maciej Kowalski, Prezes Zarządu Polskiego Związku Głuchych Oddział w Łodzi, Artur Marcinkowski, Fundacja Widzialni, Anna Woźniak Szymańska, Prezes Zarządu Głównego, Polski Związek Niewidomych, Andrzej Niewieczerzal, Fundacja Przekraczać Granice, Marek Wysocki, Ekspert ds. Dostępności m. Gdyni i Karol Kłosowski, Dyrektor Departament Przewozów Pasażerskich, Urząd Transportu Kolejowego.
Konferencji towarzyszyła wystawa „Komfort, bezpieczeństwo, dostępność – ułatwienia, rozwiązania, technologie”