Widok pociągu towarowego na kolejach wąskotorowych w Polsce należy do rzadkości. Dlatego przejazd takiego składu zawsze przyciąga uwagę, szczególnie jeśli mamy do czynienia z ciężkim składem czteroosiowych węglarek. Przejazd takiego pociągu miał miejsce w sobotę 8 lutego 2020 r. na kolei wąskotorowej w Rudach na Śląsku. Skład pociągu prowadzony ciężką lokomotywą spalinową Lxd2-373 zestawiony był z typowych dla Górnego Śląska wagonów węglarek typu Ziehla. Przemierzył on całą dostępną trasę kolei, pokonując odcinki Rudy – Rybnik Stodoły – Stanica – Rudy. Była to okazja dla zorganizowania fotograficznego pleneru, na który tłumnie przybyli miłośnicy kolei z całej Polski.
Kolej wąskotorowa w Rudach za czasów PKP wchodziła w skład sieci Górnośląskich Kolei Dojazdowych. Ten bardzo ciekawy system, w okresie swojej szczytowej formy liczący ponad 230 km różnił się od innych kolei dojazdowych (wąskotorowych) w Polsce inną skrajnią taboru i budowli, szerokością toru nie spotykaną na innych kolejach (nie tylko zresztą w Polsce) – 785 mm (5 cali pruskich) oraz specyficznym systemem sprzęgania taboru, zbliżonego do kolei normalnotorowych (dwa zderzaki i sprzęg łańcuchowy, podczas gdy na innych kolejach wąskotorowych stosowano powszechnie sprzęg centralny, tzw. „warszawski”).
Kolej wąskotorowa w Rudach rozpoczęła swoją działalność w roku 1899, łącząc stacje Gliwice Trynek z Raciborzem. Początkowo funkcjonowała w ramach systemu górnośląskich tramwajów parowych. Później zaliczała się już do sieci śląskich kolei wąskotorowych. Kolej ta jako jedyna na Śląsku obsługiwała ruch pasażerski: pozostałe linie sieci GKW były dedykowane wyłącznie przewozom towarowym (głównie węgiel, ruda galmanu i wyroby hutnicze). Po II wojnie światowej oba systemy połączono w jeden organizm w ramach struktur przedsiębiorstwa państwowego PKP, Śląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Katowicach. Początek lat 90. przyniósł lawinowy spadek przewozów – zarówno pasażerów jak i masy towarowej – prowadzący do zaprzestania przewozów kolejami wąskotorowymi na Śląsku, podobnie jak na innych kolejach dojazdowych w Polsce. Jeszcze pod koniec lat 80. ubiegłego wieku próbowano poprawić atrakcyjność oferty pasażerskiej na linii kolejowej Gliwice – Rudy – Nieborowice poprzez wybudowanie w centrum Gliwic nowego przystanku Gliwice Miasto. Niestety zrealizowanie z sukcesem tej inwestycji i zlokalizowanie nowego przystanku w bardzo dobrej lokalizacji, nie zatrzymało to spadkowej tendencji potoków pasażerskich i w 1991 roku ruch na linii został wstrzymany.
Obecnie kolej wąskotorowa w Rudach eksploatowana jest na dwóch odcinkach: Stanice – Rudy oraz Rudy – Rybnik Stodoły. Przystanek Rybnik Stodoły, usytuowany nad Zalewem Rybnickim został otwarty wraz ze zrewitalizowanym odcinkiem linii w 2019r. Łączna długość sieci wynosi nieco ponad 7 km. Kolej ta od 19 października 2006r. wchodzi w skład Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego na Operatorem kolejki jest Gminny Ośrodek Turystyki i Promocji. Na stacji w Rudach udostępniony jest do zwiedzania kompleks zabytkowej lokomotywowni i wagonowni, wykorzystywany częściowo jako baza edukacyjno-turystyczna. Między innymi oferowane są tematyczne zajęcia dedykowane dzieciom i młodzieży: „Kolejarski Fach” oraz „Wykuta Lekcja”. Podczas pierwszej z nich młodzi ludzie poznają arkana zawodu kolejarza, podczas drugiej zajęcia prowadzone są w zabytkowej kolejowej kuźni, gdzie stosowana jest technologia wytwarzania wyrobów z ubiegłego wieku. Kolej prowadzi planowy ruch pasażerski przez cały rok, przy czym w okresie zimowym – wyłącznie w niedziele, a w okresie wiosenno-letnim codziennie.
Tekst: Bartłomiej Buczek / Członek Zarządu PKP SKM Trójmiasto
One Reply to “Pociąg towarowy na Kolei Wąskotorowej w Rudach [ZDJĘCIA]”