Rozmowa z Arnoldem Breschem, członkiem Zarządu PKP Polskich Linii Kolejowych S.A., dyrektorem ds. realizacji inwestycji.
Czy możemy już mówić, że rynek infrastruktury w Polsce stabilizuje się?
Obecny z
arząd PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. już w 2016 r. zwracał uwagę, że w długofalowym procesie inwestycji kolejowych potrzebny jest dialog z wykonawcami i ustabilizowanie wahań na rynku, a także dalszy jego rozwój. Efektem takiego podejścia są konkretne działania. To m.in. przekazywanie na bieżąco informacji o planowanych postępowaniach przetargowych, co pozwala wykonawcom na planowanie działań operacyjnych, rozwojowych i logistycznych oraz umożliwia zawieranie długookresowych, a więc potencjalnie korzystniejszych, umów handlowych. Równie ważne jest przekazywanie planowanego zapotrzebowania na strategiczne materiały budowlane do roku 2023, co daje możliwość optymalizacji i długoterminowego planowania produkcji.
PLK wprowadziły też zapisy umowne pozwalające na wcześniejszą płatność za zakupione materiały. Czy to zostało wykorzystane przez wykonawców?
Takie rozwiązanie pomogło unikać spiętrzenia zakupów. Udzielamy też zaliczek na poczet realizacji umów, które poprawiają sytuację finansową na początku kontraktu i pozwalają rzetelnym wykonawcom na bieżące regulowanie płatności. Zoptymalizowano również procedurę przyspieszonej płatności, co pozwala na polepszenie płynności finansowej kontraktów. Możemy jeszcze wspomnieć o obniżeniu wysokości wadium we wszystkich postępowaniach w zależności od rodzaju zamówienia i wartości zadania, co sprzyja aktywności mniejszych podmiotów. Nastąpiła również korzystna dla wykonawców zmiana – obniżenie kosztów w zapisach dotyczących zabezpieczenia należytego wykonania umowy na roboty budowlane.
O jakich działaniach, mających znaczenie dla rynku wykonawców, warto jeszcze wspomnieć?
Od początku 2019 roku mamy nową klauzulę waloryzacyjną. Przyjęto, że będzie comiesięczna, rozliczana na podstawie realnie wykonanych robót budowlanych, wraz z wystawionym przejściowym świadectwem płatności. Jej maksymalna wysokość wyniesie do 5% kontraktu, a będzie ona obliczana na podstawie obiektywnych wskaźników makroekonomicznych, publikowanych przez GUS. Szczegóły znane są wykonawcom.
PKP PLK opracowała tez instrukcję dla podwykonawców w zamówieniach publicznych na roboty budowlane. Dokument zawiera informacje w zakresie odpowiedzialności zamawiającego za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcom (lub dalszym podwykonawcom) w sytuacji, w której wykonawca lub podwykonawca nie wywiązuje się z tego obowiązku. Instrukcja zawiera również wytyczne w zakresie procedury zatwierdzania oraz zgłaszania umów podwykonawczych. Ten materiał pozwala bardziej odpowiedzialnie traktować wzajemne relacje.
Jak zatem przedstawia się obecnie, na początku grudnia 2019 r., status realizacji Krajowego Programu Kolejowego?
Zrealizujemy Krajowy Program Kolejowy, który obecnie ma wartość blisko 76 mld zł. Obecnie (pocz. grudnia) mamy inwestycje zakończone na blisko 11 mld zł. Na placach budowy są w realizacji projekty na kwotę blisko 46 mld zł. W roku 2019 prognozowane jest wykonanie nakładów ok 11 mld zł. We wskaźnikach rzeczowych to modernizacja ponad 1500 km torów, zabudowa ponad 1300 rozjazdów, modernizacja ponad 300 peronów i blisko 800 przejazdów kolejowych.
Te efekty uzyskane są m.in. na projektach realizowanych na liniach: Chybie – Nędza-Turze (woj. śląskie), Toszek – Koźle (woj. opolskie), Legnica – Lubin – Rudna Gwizdanów (woj. dolnośląskie), estakada kolejowa w Gorzowie Wielkopolskim (woj. lubuskie), Poznań – Piła (woj. wielkopolskie), Most Gdański na linii obwodowej w Warszawie.
A na jaką kwotę zostały podpisane umowy w 2019 r.?
Wartość netto podpisanych umów od stycznia do końca listopada br. to 14,2 mld zł. Wśród nich największe to: roboty budowlane na stacji Gdynia Port – ok 1,5 mld zł.; realizacja robót budowlanych oraz wykonanie projektu na odcinku Most Wisła – Czechowice-Dziedzice – Zabrzeg ok 1,4 mld zł. Prace na odcinku Kalina – Rusiec Łódzki, ponad 1,2 mld zł.
W tym roku planujemy jeszcze podpisać umowy o szacunkowej wartości 1 mld zł. W tym zaprojektowanie i wykonanie robót dla linii kolejowej nr 98 Sucha Beskidzka – Chabówka.
Czy zamawiający widzi zmiany w liczbie ofert składanych w postępowaniach na roboty budowlane?
Liczba złożonych ofert w postępowaniach na roboty budowlane prowadzonych na podstawie ustawy o prawie zamówień publicznych nie maleje. Można nawet stwierdzić, iż średnia liczba ofert złożonych w postępowaniach wszczętych w 2019 r. uległa niewielkiemu zwiększeniu w stosunku do postępowań wszczętych w roku 2018 r.
PLK musiały rozwiązać problem związany z przetargami unieważnianymi ze względu na przekroczenie kosztorysu?
Tak, wielki program inwestycyjny niesie wyzwania. Założyliśmy, że odchodzimy od praktykowanego wcześniej ograniczania rzeczowego zakresu modernizacji. W podobnych sytuacjach w przeszłości, by ograniczyć koszty, nie wykonywano np. prac przy sieci trakcyjnej. Teraz modernizacje chcemy wykonywać kompleksowo, by nie wracać na miejsca już raz objęte pracami. Jeśli poziom cen jest wysoki, zmieniamy nie zakres lecz obszar inwestycji, a kolejne odcinki będą w takim przypadku robione w kolejnym etapie. Są też sytuacje, że przygotowujemy najpierw kompleksowa dokumentację, a na kolejnym etapie będzie realizacja.
Nawiązując do zjawisk powtarzających się na rynku kolejowym co perspektywę, tzn. znaczących spadków i skoków, czy PLK zmienią tę sytuację?
Pamiętamy o doświadczeniu perspektywy 2004-2006 i 2007 – 2013, dlatego już opracowywana jest dokumentacja przedprojektowa i projektowa na potrzeby nowej perspektywy. W pierwszym etapie były konsultacje z jednostkami samorządu, organizacjami biznesowymi, zarządcami infrastruktury i przewoźnikami.
Na sieci kolejowej wstępnie określone potrzeby inwestycyjne obejmują projekty na kwotę około 300 mld zł. Pracujemy i podejmujemy decyzje, by powstał wykaz projektów do realizacji w okresie 2021-2027. Podstawą jest przystosowanie sieci bazowej TEN-T do parametrów wymaganych w rozporządzeniu 1315/2013 w sprawie unijnych wytycznych rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej: naciski osiowe 221 kN, długość pociągu 750 m, prędkość dla pociągów pasażerskich – 160 km/h, prędkość dla pociągów towarowych – 100 km/h, elektryfikacja, ERTMS.
Równie ważna jest poprawa przepustowości w aglomeracjach poprzez separację ruchu podmiejskiego, dalekobieżnego i towarowego oraz podwyższenie prędkości na głównych ciągach pasażerskich między aglomeracjami i miastami.
Czym PLK chcą – tym razem pozytywnie – zaskoczyć wykonawców?
W pierwszym roku nowej perspektywy finansowej 2021-2027 spółka będzie dysponować dokumentacją techniczną dla co najmniej 28 projektów inwestycyjnych o wartości realizacyjnej ok. 45 mld PLN. Ponadto opracowana będzie dokumentacja studialna dla 45 projektów inwestycyjnych o wartości realizacyjnej ok 43 mld PLN.
Gotowe będą dokumentacje techniczne m.in. dużych, liniowych projektów – modernizacje linii: nr 131 na odcinku Zduńska Wola – Karsznice – Inowrocław – Bydgoszcz – Tczew; nr 201 na odcinku Bydgoszcz – Kościerzyna – Gdynia (wraz z elektryfikacją); nr 202 na odcinku Gdynia – Słupsk (z podwyższeniem prędkości do 200 km/h); nr 38 na odcinku Białystok- Ełk (Rail Baltica (z podwyższeniem prędkości do 200 km/h); nr 8 na odcinku Skarżysko Kamienna – Kielce – Kozłów; modernizacja ciągów E 30 i E 65 na obszarze Śląska, odcinki Będzin –Katowice, Tychy – Most Wisła, Zabrzeg – Zebrzydowice (granica państwa).
Wspominał Pan również o pracach w ramach aglomeracji. Wiadomym jest, że PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. przygotowują się do modernizacji linii w stolicy.
W mijającym roku został opracowany „Master plan dla aglomeracji warszawskiej” określający kierunki rozwoju infrastruktury w Warszawskim Węźle Kolejowym, ale PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. realizują także opracowania dla innych ważnych węzłów kolejowych. To „Wstępne Studium Wykonalności dla Wrocławskiego Węzła Kolejowego”, „Wstępne Studium Wykonalności kolejowych inwestycji infrastrukturalnych w Małopolsce” „Wstępne Studium Wykonalności Poznańskiego Węzła Kolejowego”
Celem tych studiów jest wykonanie kompleksowej analizy w skali aglomeracji, aby w kontekście określonych na dziś i na przyszłość potrzeb przewozowych wskazać działania operacyjne i inwestycyjne. Chcemy zwiększyć dostępność kolei. W zakresie dostępności przestrzennej mówimy o lokalizacji nowych przystanków kolejowych i poprawianiu lokalizacji oraz dostępności istniejących oraz o poprawie ich standardu. „Zbliżenie” kolei do pasażera oraz zwiększenie komfortu podróży w znaczący sposób zwiększy wykorzystanie kolei w codziennych podróżach mieszkańców aglomeracji.
W obszarze Warszawy zapisy Master Planu są już realizowane. To modernizacja linii 447 na odc. Warszawa Włochy – Grodzisk Mazowiecki; prace studialne dotyczące dobudowy 3 oraz 4 toru na linii nr 6 (Warszawa Wschodnia – Tłuszcz) oraz nr 8 (Warszawa Al. Jerozolimskie – Piaseczno wraz z odgałęzieniem do Konstancina Jeziornej); budowa 3 oraz 4 toru na odc. Warszawa Wawer – Otwock na linii nr 7.
Jakie już są efekty realizacji Krajowego Programu Kolejowego?
Patrząc z perspektywy podróżnego można powiedzieć, że zmodernizowaliśmy już ponad 600 peronów. Obiekty maja europejski standard, są komfortowe i dostosowane do potrzeb osób o ograniczonych możliwościach poruszania się. Na wielu obiektach są windy, pochylnie, a także schody ruchome na stacjach np. Szczecin Główny, Gdańsk Główny, przystanek Warszawa Młynów. Większa dostępność do kolei zapewniają 44 nowe przystanki – m.in. w Krakowie, Rzeszowie, Warszawie, Olsztynie, Jeleniej Górze, a także poza aglomeracjami np. w Suchej Beskidzkiej czy Markuszowej na Podkarpaciu. Są efekty skrócenia czasu przejazdu np. Wrocław – Lubin, Opole – Nysa, Poznań – Piła, Rybnik – Żory. Kolejne zmiany, związane z przywracaniem kursowania pociągów na zamkniętych dla inwestycji liniach, będą od grudnia na trasie Dęblin – Lublin, Legnica – Głogów, Olsztyn – Działdowo. Jeszcze bardziej odczujemy efekty w kolejnych latach 2020 – 2023.
Co przyniesie kolejny rok? Jakie zadania czekają PLK?
To na pewno kontynuacja KPK – programu o niespotykanej skali. Wykorzystywanie już zdobytych doświadczeń, wdrażanie do realizacji nowych pomysłów i nowych technologii, by proces zmian na polskiej kolei nie tracił na jakości i intensywności. Na pewno wspólnie z Ministerstwem Infrastruktury będziemy tworzyć program inwestycyjny nowej perspektywy 2021 – 2027.
