Systemy dynamicznej informacji pasażerskiej powoli stają się standardem w komunikacji zbiorowej w polskich miastach. PKP Polskie Linie Kolejowe SA oraz zarządzające dworcami PKP SA chcą zainstalować taki system na ponad 700 obiektach kolejowych w całej Polsce. W przeciwieństwie do obecnie stosowanych rozwiązań ma to być system zintegrowany, oferujący więcej informacji dla podróżnych i przygotowany do wykorzystania w aplikacjach mobilnych.
Systemy informacji pasażerskiej kojarzone są najczęściej z elektronicznymi wyświetlaczami zamontowanymi na przystankach autobusowych i tramwajowych. Podróżni mogą dzięki nim poznać dokładny czas przyjazdu pojazdu i dowiedzieć się o ewentualnych opóźnieniach i utrudnieniach. Samo zebranie i analizowanie informacji jest procesem dość złożonym. Pojazdy komunikacji miejskiej wysyłają dane lokalizacji z modułu GPS, a następnie system obliczeniowy analizuje trasę jazdy i porównuje ją z danymi zebranymi wcześniej w celu obliczenie prognozowanego czasu odjazdu autobusu z przystanku.
Tablice podają rzeczywisty czas odjazdu lub informację ile minut zostało do przybycia pojazdu na przystanek. Wyświetlacze podają też informacje o opóźnieniach, utrudnieniach w ruchu i inne komunikaty wysyłane przez organizatora komunikacji zbiorowej. Częścią systemu są także elektroniczne tablice umieszczone w pojazdach, które pokazują trasę jazdy wraz przystankami i prognozowanym czasem przyjazdu. Dane z SDIP podróżny może odbierać także za pomocą stron internetowych i aplikacji mobilnych, które umożliwiają informowanie o odjazdach pojazdów komunikacji zbiorowej ze wszystkich przystanków. Niektóre aplikacje umożliwiają śledzenie autobusu lub tramwaju na dynamicznej mapie.
Sporo korzyści
Wdrożenie Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej przynosi sporo korzyści. Dla pasażerów oznacza dokładną informację o kursowaniu pojazdów komunikacji zbiorowej. Organizatorom transportu system umożliwia zbieranie danych o ruchu, co ułatwia opracowanie rozkładów jady dostosowanych do rzeczywistych warunków komunikacyjnych. SDIP zbiera też informacje o utrudnieniach w ruchu, co umożliwia organizatorom komunikacji szybszą i bardziej skuteczną reakcję na takie zdarzenia. Ekonomiczne korzyści z inwestycji w systemy informacji pasażerskiej są trudne do oszacowania. Poniesione koszty inwestycji nie zwracają się bowiem bezpośrednio, ale przewoźnicy i zarządcy infrastruktury zyskują na lepszej satysfakcji podróżnych. Większa pewność co do informacji o ruchu pociągów przyczynia się do ułatwienia w planowaniu podróży, co może skłonić więcej osób do wyboru kolei jako środka transportu.
Po raz pierwszy SDIP zainstalowano na przystankach komunikacji miejskiej w Zielonej Górze w 2004 r. Od tego czasu w podobne systemy zainwestowało kilkanaście miast w Polsce, najbardziej rozbudowane funkcjonują w Warszawie i Trójmieście. Systemy Dynamicznej Informacji Pasażerskiej wdrażają również koleje. Alstom zamontował elementy SDIP w pociągach dla spółki Virgin — prywatnego przewoźnika w Wielkiej Brytanii. Nowoczesna informacja pasażerska podająca dane w czasie rzeczywistym jest też coraz powszechniej stosowana na sieci kolejowej Deutsche Bahn. W 2003 r. Koleje Niemieckie postanowiły wyposażyć w elementy SDIP 30 tys. pociągów, a także zainstalować elektroniczne wyświetlacze z informacją pasażerską na stacjach i przystankach kolejowych. Nowe pojazdy DB Regio posiadają wyświetlacze prezentujące aktualne dane o ruchu pociągów. Rozbudowany SDIP funkcjonuje także na liniach kolei aglomeracyjnej RER w Paryżu oraz na sieci metra w Nowym Jorku.
Podobny scentralizowany system chcą wprowadzić także polskie koleje. SDIP ma zastąpić dotychczas stosowane systemy, za które odpowiadają różne podmioty z Grupy PKP, przewoźnicy oraz firmy zewnętrzne. Obecnie na kolei nie ma jednolitego systemu informacji pasażerskiej. Dane o rzeczywistym ruchu pociągów pochodzące od PKP PLK oraz przewoźników prezentowane są na kilka sposobów. Każda stacja, na której działają wyświetlacze pokazujące prognozowany czas odjazdu, posiada odrębny system informacji. Ponadto informacje o opóźnieniach prezentowane są na stronach: infopasazer.intercity.pl oraz portalpasazera.pl.
W 2013 r. podmiotem odpowiedzialnym za obsługę informacji pasażerskiej na terenie całego kraju stały się PKP Polskie Linie Kolejowej. Powierzenie tego zadania zarządcy infrastruktury kolejowej miało na celu ujednolicenie sposobu zbierania i prezentowania danych. PKP PLK postanowiły wdrożyć scentralizowany System Dynamicznej Informacji Pasażerskiej, którego elementem mają być tablice informacyjne zainstalowane na kilkuset przystankach i stacjach kolejowych, które przekazywać będą ustandaryzowane informacje o ruchu pociągów. Dzięki temu podróżny będzie mógł korzystać z przekazywanych w jednakowy sposób komunikatów na terenie całego kraju. To jednak nie wszystko. PLK chce zintegrować systemy informacji obecnie nadzorowane przez różne podmioty. W ten sposób zarządca infrastruktury będzie dysponował dokładniejszymi informacjami o rzeczywistym czasie jazdy pociągów, co przyczyni się do bardziej dokładnego informowania podróżnych i szybszego reagowania na ewentualne utrudnienia w ruchu.
Wiele kanałów informacji
System obejmować ma wyświetlacze informacji pasażerskiej na peronach i elektroniczne informacje o rozkładach jazdy, infokioski, czyli wyświetlacze zbiorcze w tunelach i na stacjach, a także elementy systemu rozgłoszeniowego i monitoring wizyjny. PLK planowały wybudować SDIP w 2014 r. i sfinansować tę inwestycję z środków unijnych w ramach poprzedniej perspektywy finansowej UE. W 2014 r. PKP PLK ogłosiły przetarg na budowę systemu na 763 obiektach kolejowych. W 2015 r. postępowanie zostało unieważnione z powodu przekroczenia budżetu zamawiającego przez oferentów. Następnie PLK ogłosiły dialog konkurencyjny na przygotowanie inwestycji. Ostatecznie jednak zarządca infrastruktury podjął decyzję o przesunięciu realizacji tego zadania na czas obecnej perspektywy budżetowej, który kończy się w 2013 r. Dzięki temu będzie więcej czasu na realizację tego skomplikowanego przedsięwzięcia.
Najszybciej elementy nowego SDIP pojawią są na 60 modernizowanych dworcach kolejowych. Inwestycję tę na zlecenie PKP SA wdraża nowa spółka PKP Telkol – powstała w 2017 r. z połączenia firm PKP Budownictwo i PKP Utrzymanie, które zostały wydzielone z TK Telekom przed prywatyzacją. PKP Telkol odpowiada także za utrzymanie systemów informacji pasażerskiej na dworcach. Spółka liczy również na udział w dużym zamówieniu PKP PLK na nowy scentralizowany SDIP. PKP Telkol dysponuje wykwalifikowaną kadrą i ma doświadczenie w utrzymywaniu różnych systemów informacji na polskiej kolei, z tego powodu firma ma nadzieję, że będzie podwykonawcą nowego SDIP.
Duże wyzwania techniczne
Budowa nowoczesnego ujednoliconego Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej będzie przebiegać w kilku etapach. Inwestycja ta jest dość skomplikowana z powodu różnych standardów peronów na stacjach kolejowych i skomplikowanej struktury własnościowej elementów infrastruktury kolejowej w Polsce. PKP Polskie Linie Kolejowe SA wskazują też na takie wyzwania, jak: niejednorodność systemów sterowania i kierowania ruchem kolejowym, brak jednolitego i powszechnie obowiązującego systemu kontroli dyspozytorskiej i przekazywania informacji o pociągu, brak automatycznego przepływu informacji i efektywność zarządzania procesem eksploatacyjno-przewozowym. W celu usprawnienia wyżej wymienionych mechanizmów PLK postanowiły uruchomić tzw. centra monitoringu, które mają zapewnić homogeniczność informacji o ruchu na polskiej sieci kolejowej. PLK planują budowę 13 takich centrów. Wyzwaniem będzie też połączenie różnych elementów w jednolity scentralizowany system. W tym celu PKP Polskie Linie Kolejowe planują budowę sieci szkieletowej WAN, niezbędnej do przesyłania informacji.
Zarządca infrastruktury ogłosił w lipcu przetarg na budowę zintegrowanego Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej. Szacunkowa wartość tej inwestycji wynosiła ponad 420 mln zł netto. Zamówienie obejmowało nie tylko elektroniczne wyświetlacze i infokioski, ale też pętle indukcyjne, ułatwiające komunikację z osobami słabo słyszącymi, kamery cyfrowe i monitoring oraz słupki SOS systemu przywoławczo-alarmowego.
Na początku lutego 2018 r. PKP Polskie Polskie Linie Kolejowe SA poinformowały o unieważnieniu postępowania. Decyzja ta jest skutkiem przedłużającej się procedury przetargowej na wykonawcę sieci szkieletowej WAN. Dla funkcjonowania Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej niezbędne jest zapewnienie przez zarządcę infrastruktury kolejowej zasobów sieci teleinformatycznej oraz wskazanie lokalizacji centrów monitoringu. Przetarg na budowę sieci WAN przedłuża się z powodu postępowania toczonego przez Krajową Izbą Odwoławczą. W związku z tym PLK nie są obecnie w stanie podać daty uruchomienia sieci szkieletowej WAN i lokalizacji centrów monitoringu. Zarządca infrastruktury czeka na rozstrzygnięcie postępowania na budowę sieci szkieletowej. Dopiero po zakończeniu tego zamówienia możliwe będzie ogłoszenie przetargu na scentralizowany SDIP.
