Na podstawie ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (tzw. ustawa o STIR), wprowadzono przepisy, które umożliwiają organom skarbowym analizowanie wszystkich transakcji bankowych podatników na bieżąco, czyli codziennie.
Wprowadzony został nowy system elektronicznego monitorowania wszystkich transakcji bankowych w kraju przez organy skarbowe. Jeżeli organy skarbowe w trakcie takiego monitoringu spostrzegą, że dany przedsiębiorca może mieć związek z oszustwem podatkowym, to mogą wyciągnąć wobec niego dolegliwe konsekwencje, w tym dokonać blokady rachunku bankowego.
Sankcje te mogą dotyczyć podmiotów kwalifikowanych, przez które rozumie się:
a) osobę fizyczną będącą przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej,
b) osobę fizyczną prowadzącą działalność zarobkową na własny rachunek, która nie jest przedsiębiorcą,
c) osobę prawną,
d) jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną.
Powyższe oznacza, że monitoring dotyczy rachunków bankowych przedsiębiorców oraz innych podmiotów prowadzących działalność zarobkową.
Wprowadzonych przepisów nie stosuje się do rachunków:
- podmiotów kwalifikowanych prowadzonych przez Narodowy Bank Polski,
- banków spółdzielczych prowadzonych przez bank zrzeszający,
- banków prowadzonych przez inne banki,
- spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych prowadzonych przez Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową,
- spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej prowadzonych przez banki,
- Skarbu Państwa,
- Narodowego Funduszu Zdrowia,
- Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
- Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
Szef Krajowej Administracji Skarbowej dokonuje analizy ryzyka wykorzystywania rachunków do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi, uwzględniając posiadane dane, w tym wskaźnik ryzyka oraz inne informacje i zestawienia.
Wskaźnik ryzyka ustala izba rozliczeniowa automatycznie w STIR, nie rzadziej niż raz dziennie. Jest on ustalany w odniesieniu do podmiotów kwalifikowanych uwzględniających oprócz najlepszych praktyk sektora bankowego i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakresie przeciwdziałania wykorzystywaniu ich działalności do przestępstw oraz przestępstw skarbowych, także:
- kryteria ekonomiczne – polegające na ocenie dokonywanej przez podmiot kwalifikowany transakcji za pomocą rachunku podmiotu kwalifikowanego w otoczeniu gospodarczym, w szczególności pod względem celu prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, lub dokonywaniu transakcji nieuzasadnionych charakterem prowadzonej działalności,
- kryteria geograficzne – polegające na dokonywaniu transakcji z podmiotami z państw, w których występuje wysokie zagrożenie wyłudzeń skarbowych,
- kryteria przedmiotowe – polegające na prowadzeniu przez podmiot kwalifikowany działalności gospodarczej wysokiego ryzyka z punktu widzenia podatności na wyłudzenia skarbowe,
- kryteria behawioralne – polegające na nietypowym, w danej sytuacji, zachowaniu podmiotu kwalifikowanego,
- kryteria powiązań – polegające na istnieniu powiązań podmiotu kwalifikowanego z podmiotami, co do których występuje ryzyko, że uczestniczą w działaniach mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub organizują takie działania.
Szef Krajowej Administracji Skarbowej może wydać postanowienie o blokadzie rachunku podmiotu kwalifikowanego na okres nie dłuższy niż 72 godziny, jeżeli posiadane informacje, w szczególności wyniki analizy ryzyka wymienione powyżej, wskazują, że podmiot kwalifikowany może wykorzystywać działalność banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać.
Na wniosek podmiotu, który jest właścicielem lub współwłaścicielem rachunku Szef Krajowej Administracji Skarbowej może wyrazić zgodę na wypłatę z zablokowanego rachunku podmiotu kwalifikowanego środków na:
- bieżące wynagrodzenie za pracę wypłacane na podstawie umowy o pracę zawartej co najmniej 3 miesiące przed dniem dokonania blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego wraz z zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składkami na ubezpieczenie społeczne należnymi od wypłacanego wynagrodzenia – po przedłożeniu odpisu listy płac oraz dokumentu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych potwierdzającego zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę,
- zasądzone alimenty lub rentę o charakterze alimentacyjnym zasądzoną tytułem odszkodowania – po przedłożeniu tytułu stwierdzającego obowiązek podmiotu kwalifikowanego do płacenia alimentów lub renty.
Okres blokady rachunku bankowego może zostać wydłużony.
Jak wskazano powyżej Szef KAS będzie mógł wydać postanowienie o blokadzie rachunku bankowego w przypadku podejrzenia przestępstwa karno skarbowego na podstawie szeroko wskazanych przesłanek. Oby jednak nie było tak, że sankcja dotknie uczciwych przedsiębiorców, gdy np. dokonają nietypowej dla nich transakcji.
Regulacje dotyczące blokady rachunków wejdą w życie od 30 kwietnia 2018 r.
