Rzecznik Praw Obywatelskich podjął interwencję w istotnej sprawie z punktu widzenia kolei, czyli wykluczenia transportowego.
Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek uważa, że wykluczenie transportowe jest przeszkodą w realizacji konstytucyjnych praw i wolności obywatelskich. Napisał więc w tej sprawie do ministra rolnictwa i rozwoju wsi Grzegorza Pudy. Wierzy w to, że uda się określić minimum transportu publicznego dla każdego obywatela obszarów wiejskich w postaci połączenia do siedziby władz danej gminy.
– Pragnę zwrócić uwagę na możliwość innego podejścia do problemu, nie ograniczającego się wyłączenie do kwestii zapewnienia finansowania przewozów, ale ujmującego problem z perspektywy praw obywatela. – Marcin Wiącek, Rzecznik Praw Obywatelskich.
Wykluczenie transportowe
w opinii RPO, jest faktyczną przeszkodą w realizacji konstytucyjnych praw i wolności obywatelskich, takich jak:
• wolność poruszania się (art. 52 ust. 1 Konstytucji),
• prawo do ochrony zdrowia (art. 68 ust. 1 Konstytucji),
• prawo osób z niepełnosprawnościami do pomocy ze strony władz publicznych w komunikacji społecznej (art. 69 Konstytucji),
• prawo do nauki (art. 70 ust. 1 Konstytucji),
• a bez dostępnego transportu nie można korzystać z usług publicznych gwarantujących godny poziom życia (art. 30 Konstytucji).
Biuro Rzecznika zaznacza
że wykluczenie transportowe mieszkańców mniejszych miejscowości to jeden z najczęściej podnoszonych problemów podczas spotkań regionalnych RPO w całej Polsce od 2015 r.. Podkreśla się, że im dalej od metropolii, tym częściej mieszkańcy wsi wskazywali na liczne niedogodności z tym związane – utrudniony dostęp pacjentów do opieki zdrowotnej lub rehabilitacji, trudności w dojeździe do pracy osób niedysponujących prywatnym samochodem.
Sam brak połączeń powoduje, że uwięzieni w domach pozostają seniorzy, osoby z niepełnosprawnościami i ich opiekunowie, a dzieci mają ograniczony dostęp do edukacji.
W związku z tym Rzecznik z odnotował z satysfakcją, że 30 czerwca 2021 r. Komisja Europejska przedstawiła długoterminową wizję dla obszarów wiejskich UE, w której zaproponowano pakt na rzecz obszarów wiejskich i plan działania na rzecz obszarów wiejskich.
Mają one stać się silniejsze, lepiej skomunikowane, odporne i zamożne. W kontekście transportu natomiast dokument zakłada utrzymanie lub poprawę przystępnych cenowo usług transportu publicznego oraz infrastruktury, takiej jak kolej, śródlądowe drogi wodne, drogi, stacje ładowania i tankowania mające wspierać rozwiązania w zakresie elektromobilności, ścieżki rowerowe, połączenia multimodalne, w tym z aktywnymi środkami transportu, a także żeglugę morską bliskiego zasięgu i połączenia lotnicze.
Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że obowiązki organów władzy publicznej określa ustawa z 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym. Zgodnie z nią planowanie rozwoju transportu oraz organizowanie i zarządzanie publicznym transportem zbiorowym należy do zadań organizatora.
W zależności od długości linii komunikacyjnej jest to wójt, burmistrz albo prezydent miasta, starosta, marszałek województwa, minister ds. transportu. Organizowanie publicznego transportu zbiorowego polega w szczególności na badaniu i analizie potrzeb przewozowych, z uwzględnieniem potrzeb osób z niepełnosprawnościami i osób o ograniczonej zdolności ruchowej; podejmowaniu działań dla realizacji istniejącego planu transportowego albo jego aktualizacji; zapewnieniu odpowiednich warunków funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego.
