Transport miejski to niezbędny element nowoczesnego i konkurencyjnego miasta. Poziom jego rozwoju, dostępność, wydajność i ekologiczność przekłada się na rozkwit gospodarczy, a także silnie oddziałuje na środowisko przyrodnicze regionów.

Transport szynowy to jedna ze składowych transportu miejskiego w polskich miastach. Usprawnia przemieszczanie się i redukuje korki w mieście. Na szybkich szynowych połączeniach komunikacyjnych zyskują całe osiedla i dzielnice miast, które dotychczas obsługiwał jedynie transport autobusowy. Polska od momentu wstąpienia do Unii Europejskiej znaczną część pozyskanych z UE środków przeznacza na rozwój szynowego transportu miejskiego – zarówno jego modernizację, jak i budowę nowych linii.

– Ze środków europejskich krajowego Programu Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 (POIiŚ 2007-2013) oraz 2014-2020 (POIiŚ 2014-2020) przeznaczyliśmy na transport miejski, w tym na inwestycje w transport szynowy ponad 21 mld zł – informuje Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. – To trzecia pod kątem wielkości przyznanych środków alokacja (po drogach i kolejach) w ramach tych programów. Środki europejskie na rozwój ekologicznego transportu miejskiego dla województw Polski Wschodniej oferowały krajowe: Program Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 oraz Program Polska Wschodnia na lata 2014-2020. Dzięki nim m.in. przywrócono tramwaje w Olsztynie – przeznaczono na to 878 mln zł środków programów.

Ponadto wsparcie w sektorze było dostępne z 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO), którymi dysponują bezpośrednio samorządy województw. Dofinansowały one rozwój miejskiego transportu szynowego w wysokości 420 mln zł. – Dzięki inwestycjom wybudowaliśmy i zmodernizowaliśmy dotychczas 322 km linii tramwajowych i linii metra – dodają przedstawiciele MFiPR. – Kolejne projekty w tym zakresie jeszcze się nie zakończyły, ale znaczna część nowej i zmodernizowanej infrastruktury jest już użytkowana, a pasażerowie mogą podróżować nowoczesną, ekologiczną komunikacją w wielu polskich miastach.

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że ilość tras tramwajowych wzrosła w polskich miastach z 932 km w 2004 r. do 2 tys. 368 km w 2021 r. Są to wskaźniki dotyczące uruchomionych tras (a nie budowy nowych torowisk), ale pokazują, jaki duży skok wykonaliśmy w obsłudze mieszkańców, poprawiając poruszanie się po miastach komunikacją tramwajową. – Wśród projektów PIiŚ realizowaliśmy i realizujemy nadal zarówno projekty modernizacji linii tramwajowych, jak i budowy zupełnie nowych odcinków – informuje MFiPR.

– Warto wspomnieć tutaj o budowie trasy tramwajowej na Tarchomin w Warszawie, Fordon w Bydgoszczy, projekcie Krakowskiego Szybkiego Tramwaju w Krakowie, nowych trasach w Szczecinie, Poznaniu, czy we Wrocławiu. Dzięki temu szybkie połączenie komunikacją szynową zyskują całe osiedla czy dzielnice miast, które dotychczas obsługiwane były jedynie transportem autobusowym (dla którego nie zawsze jest możliwość wydzielenia bus-pasa).

Nowa linia tramwajowa w Toruniu

Najświeższą inwestycją z POIiŚ oddaną do użytkowania jest nowa linia tramwajowa w Toruniu realizowana w ramach projektu Toruń – Cit City II. To ok. 6 km trasa tramwajowa, łącząca centrum Torunia z jego północnymi osiedlami. Linia kończy się pętlą tramwajową, gdzie znajdują się perony końcowe oraz zaplecze dla motorniczych. Na przystankach nowej trasy tramwajowej zamontowano tablice informacji pasażerskiej. Projekt BiT-City II to przykład kompleksowej i przemyślanej inwestycji w niskoemisyjny transport publiczny. Efektem tego jest zauważalny rozwój układu torowego, inteligentnych systemów transportowych, systemów przesiadkowych na obszarze Torunia oraz nowoczesny i wydajny tabor, co zdecydowanie zwiększa atrakcyjność transportu zbiorowego względem indywidualnego.

Pozostałe realizacje

Środki z programów dla Polski Wschodniej na rozwój transportu szynowego w Olsztynie sprawiły, że stolica Warmii i Mazur jest jedynym miastem w Polsce, które zdecydowało się na reaktywację systemu komunikacji tramwajowej, po 50 latach przerwy. Nie zapominamy również o modernizacjach linii – tutaj wysiłek na ogromną skalę podejmują np. Tramwaje Śląskie, dużo zmienia się w Gdańsku, Krakowie, Poznaniu. Dzięki inwestycjom w transport szynowy rozbudowaliśmy i poprawiliśmy jakość sieci tramwajowej w wielu miastach Polski. W Aglomeracji Śląsko-Zagłębiowskiej, w wyniku realizacji projektów POIiŚ 2014-2020, stan techniczny torowisk tramwajowych znacznie się poprawił – udział odcinków wymagających natychmiastowych i poważnych napraw spadł z 30 proc. w perspektywie finansowej (2007-2013) do zera.

Wymiana taboru tramwajowego

Oprócz rozbudowy sieci tramwajowej jednym z najbardziej widocznych efektów realizacji projektów dofinansowanych ze środków unijnych jest wymiana taboru tramwajowego. W 2006 r. ponad 60 proc. taboru tramwajowego miało więcej niż 20 lat. Fundusze Europejskie umożliwiły szybsze wycofanie z eksploatacji przestarzałych, wysłużonych wagonów i zastąpienie ich nowoczesnym taborem – bezpieczniejszym, bardziej dostępnym i wygodniejszym dla pasażerów. Przykładem może być Gdańsk, gdzie sukcesywna wymiana taboru sprawiła, że udział pojazdów niskopodłogowych i z częścią niskopodłogową we flocie tramwajowej wynosi obecnie 86 proc.

– Chcemy dalej usprawniać komunikację oraz poprawiać bezpieczeństwo i komfort podróżowania w miastach – informuje Ministerstwo. – Przed nami dalsze inwestycje w rozwój transportu tramwajowego. Chcemy zwiększyć wykorzystanie transportu publicznego na terenie miast i obszarów funkcjonalnych. To oznacza wymierne korzyści w postaci ograniczenia emisji CO2, redukcji emisji spalin i hałasu, zwiększenia dostępności i atrakcyjności miasta i jego rozwoju gospodarczego.

FEnIKS

W programie Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021- 2027 (FEnIKS) na wsparcie zrównoważonej mobilności miejskiej, w tym sieci tramwajowych i zakupu taboru, przeznaczyliśmy 2 mld euro i będzie to jeden z głównych obszarów wsparcia w sektorze transportu. Zaplanowaliśmy budowę, przebudowę lub modernizację blisko 228 km linii tramwajowych i metra. Środki będą rozdysponowane między miasta wojewódzkie i inne miasta objęte w okresie programowania 2014-2020 instrumentem ZIT oraz ich obszary funkcjonalne.