Utworzenie Narodowego Instytutu Technologicznego (NIT) jest jednym
z najważniejszych elementów Strategii Gowina, obejmującej przeprowadzenie zmian w systemie szkolnictwa wyższego, położenie nacisku na społeczną odpowiedzialność nauki oraz komercjalizację badań
i partnerstwo z biznesem. Głównym celem Instytutu będzie prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych zgodnych z polityką gospodarczą państwa.
– Chcielibyśmy, aby NIT rozpoczął działalność 1 stycznia 2018 r. – powiedział minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin podczas Forum Zmieniamy Polski Przemysł. – Będzie to nowoczesna, oparta o najlepsze zagraniczne wzorce, publiczna struktura prowadząca badania naukowe i zajmująca się ich komercjalizacją. Skupi w sobie najlepsze polskie instytuty badawcze, które będą realizowały projekty w obszarach wskazanych jako strategiczne dla Polski w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR). Wzorem dla NIT ma być Towarzystwo Fraunhofera – największa w Europie organizacja zajmująca się badaniami i ich wdrażaniem w przemyśle. Powstałe w 1949 r. towarzystwo skupia blisko siedemdziesiąt instytutów naukowo-badawczych i samodzielnych jednostek badawczych. Cele i założenia Narodowy Instytut Technologiczny w założeniu ma być elastycznie działającą instytucją, konfederacją wielu instytutów badawczych, które teraz podlegają różnym ministrom.
Celem działalności NIT będzie prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych szczególnie ważnych dla realizacji polityki gospodarczej, naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa, określonej w strategiach rozwoju i Krajowym Programie Badań. Nowa polityka Rządu RP zarysowana w SOR wskazuje znacznie precyzyjniej niż kiedykolwiek dotychczas strategiczne sektory i branże wraz z proponowanymi projektami flagowymi, wokół których ma nastąpić koncentracja interwencji publicznej, a tym samym tworzy zupełnie nowe uwarunkowania zewnętrzne dla działalności instytutów badawczych. SOR wskazuje także konieczne zmiany ram organizacyjno- -prawnych systemu innowacji, wśród których jedną z najistotniejszych jest „poprawa mechanizmów transferu wiedzy do sektora przedsiębiorstw, w tym poprzez utworzenie Narodowego Instytutu Technologicznego” jako „matrycowo zorganizowanej sieci ośrodków badawczych” utworzonej na bazie obecnie działających instytutów badawczych.
Zmiany są potrzebne Instytuty badawcze zostały poddane reformie w 2010 r. ramach największej, kompleksowej reformy systemu polskiej nauki. Reforma miała wprowadzić nową jakość, przyczynić się do wzrostu poziomu prowadzonych badań, ułatwić współpracę nauki z przemysłem oraz stworzyć zaplecze instytucjonalne, które umożliwi efektywną absorbcję funduszy przeznaczonych na prace badawcze. Według specjalistów Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego wyżej wspomniana reforma nie wypracowała jednak efektywnego modelu funkcjonowania instytutów badawczych i ich relacji do państwa oraz gospodarki. Nie zdefiniowała również wyzwań, na jakie miałyby odpowiedzieć publiczne ośrodki naukowe, w szczególności dedykowane bliskiej współpracy z gospodarką.
