Od ponad 200 lat sieć kolejowa łączy kraje i kontynenty, zapewnia mobilność i pełni ważną funkcję jako zrównoważona forma transportu pasażerów i towarów. Obecnie na całym świecie znaczenie transportu kolejowego nieustannie rośnie w związku z panującym trendem, by rozwijać bezpieczne szlaki transportowe spełniające wymagania Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym (ERTMS).

Aby temu sprostać, infrastruktura kolejowa w Polsce jest nieustannie modernizowana pod kątem automatyzacji systemów bezpieczeństwa. Proces ten pozwala ograniczyć ewentualne wystąpienie błędu ludzkiego, ale jednocześnie stawia wysokie wymagania co do niezawodności systemów automatyki i zasilania. Infrastruktura kolejowa jest szczególnie narażona na skutki wyładowań atmosferycznych bezpośrednich (np. w sieć trakcyjną, napowietrzną linię zasilającą, szyny lub maszty antenowe), jak i pośrednich (np. w pobliski budynek lub linię elektroenergetyczną). Skutkiem wyładowań pośrednich są głównie przepięcia indukowane, które należy uwzględnić już na etapie projektowania systemów infrastruktury kolejowej. Rozróżnia się przepięcia łączeniowe (czas trwania mierzony w mikrosekundach) i przepięcia dorywcze, które mogą trwać kilka sekund lub nawet minut, dopóki infrastruktura kolejowa nie zostanie odłączona przez stosowne urządzenia ochronne. Zwiększone zagrożenie wyładowaniem atmosferycznym wynika z tego, że sieci trakcyjne:

• często są najwyższym punktem sąsiadującego otoczenia,
• mają rozległą powierzchnię zbierania wyładowania.

Biorąc pod uwagę zachodzące zmiany klimatu i coraz gwałtowniejsze załamania pogody, przed inżynierami z zakresu kolejnictwa pojawia się niełatwe wyzwanie stworzenia możliwie niezawodnych systemów automatyki kolejowej. Uszkodzone lub zniszczone linie zasilające czy sieci trakcyjne są źródłem poważnych awarii, których skutkiem są przerwy w prowadzeniu ruchu pociągów. Także uszkodzenia elementów systemów sterowania ruchem czy automatyki sterowania przejazdami kolejowymi często wymagają czasochłonnej lokalizacji uszkodzeń i kosztownych napraw, przez co są powodem opóźnień lub nawet przerw w transporcie kolejowym.

Wobec realizowanych w ostatnich latach na niespotykaną dotąd skalę inwestycji, a także wychodząc naprzeciw opisywanym powyżej zagrożeniom – istotnym tym bardziej, że obecnie na kolei instalowane są nowoczesne cyfrowe systemy sterowania i zabezpieczeń – zarządca krajowej infrastruktury kolejowej podjął działania, których celem jest uporządkowanie wymagań technicznych i jakościowych w zakresie realizacji ochrony odgromowej i przeciwprzepięciowej. Wymagania te wprowadzono w formie instrukcji PLK S.A.:

• instrukcja Ie-120: Wymagania techniczne dla zapewnienia ochrony przed przepięciami i od wyładowań atmosferycznych urządzeń sterowania ruchem kolejowym, łączności i dSAT, Warszawa 2017
• instrukcja Iet-120: Wymagania techniczne dla zapewnienia ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym, przed przepięciami i od wyładowań atmosferycznych w strefie oddziaływania sieci trakcyjnej DC 3 kV, Warszawa 2018.

Jednym z głównych założeń powyższych wymagań jest obligatoryjne stosowanie zabezpieczeń przed przepięciami (SPD) zarówno od strony zasilania, jak i torów sygnałowych.

Redukuj ryzyko przestojów i zakłóceń

Sprawdzonym rozwiązaniem praktycznym, posiadającym już dość szerokie referencje, jest ZOP (Złącze Ochrony Przeciwprzepięciowej) – produkt wdrożony i realizowany przez firmę BUD-EL sp. z o.o. Każdy ZOP to:

• najwyższej klasy wyposażenie dobierane zawsze indywidualnie do każdego realizowanego projektu, w zależności od kategorii przejazdu kolejowego,
• dedykowany projekt dla każdego konkretnego przejazdu kolejowego zawierający odpowiednio dobrane urządzenia ochrony przed przepięciami, spełniający restrykcyjne wymagania nowych standardów Ie-120 oraz Iet-120 obowiązujących obecnie w PLK S.A.,
• rozwiązanie techniczne zapewniające realizację strefowej koncepcji ochrony odgromowej zgodnie z normami z serii PN-EN 62305 dla obiektów i systemów w Polsce.

Niezawodność i skuteczność działania ZOP jest najważniejszym priorytetem, co potwierdzają m.in. realizacje na liniach kolejowych nr 49, 220, 272, 358 i 351.