Z Joanną Lech, p.o. dyrektora Centrum Unijnych Projektów Transportowych, rozmawialiśmy o obecnej perspektywie
i wydatkowaniu środków na kolei.
W sierpniu zeszłego roku, CUPT, ogłosił, że „(..) Jesteśmy 2-3 lata do przodu w porównaniu z poprzednią perspektywą (…)”. Jak Pani ocenia ten stan po kolejnym roku?
Z końcem 2020 roku rozdysponowane zostaną środki unijne na projekty transportowe z Programów Operacyjnych Infrastruktura i Środowiska (POIiŚ), Polska Wschodnia (POPW) i Instrumentu „Łącząc Europę” (z ang. CEF). Zawarliśmy już z beneficjentami przeważającą część umów, na mocy których otrzymają środki unijne. Wiele wniosków o dofinansowanie pozostaje jeszcze na etapie oceny. W przypadku projektów realizowanych w ramach POIiŚ, zakontraktowanie środków UE wynosi już ponad 80%. W POPW wspierającym infrastrukturę kolejową podpisano umowy na ponad 96%, natomiast środki z Instrumentu CEF dostępne w ramach przyznanej Polsce koperty narodowej, zostały już zagospodarowane w całości. Ponadto, polscy beneficjenci brali udział w konkursach CEF z tzw. puli ogólnej i otrzymali dofinansowanie unijne dla kolejnych projektów. Przewaga 2-3 lat, w porównaniu z poprzednią perspektywą finansową, nadal się utrzymuje, i co należy podkreślić, wymaga to od beneficjentów bardzo dużego zaangażowania w realizację projektów.
Jak to wygląda w liczbach? Ile umów jest zatwierdzonych?
W ramach POIiŚ zawarto z beneficjentami 257 umów o dofinansowanie ze środków unijnych ich inwestycji. Wartość całkowita tych projektów wynosi ponad 127,4 mld zł, wartość wydatków kwalifikowalnych ponad 85,1 mld zł. Warto podkreślić, iż wartość wsparcia ze środków UE to ok. 67,4 mld zł.
W POPW zawarto 9 umów o dofinansowanie, których wartość całkowita wynosi niemal 2,4 mld zł, wartość wydatków kwalifikowalnych to prawie 1,88 mld zł, natomiast wartość środków UE to blisko 1,6 mld zł.
W przypadku CEF, w ramach koperty narodowej beneficjenci podpisali umowy dla 29 projektów o wartości wydatków kwalifikowalnych na poziomie 22,8 mld zł, przewidujących wsparcie ze środków UE w kwocie 17,2 mld zł. W wyniku rozstrzygniętych konkursów dla puli ogólnej podpisano 23 umowy, dla których wartość wydatków kwalifikowalnych przekroczyła 2,2 mld zł, natomiast wartość środków UE osiągnęła niemal 0,5 mld zł.
W jakich obszarach związanych z transportem sytuacja wygląda najlepiej, a gdzie, niestety, inwestycje nie są realizowane w zadowalającym tempie?
Zdecydowanie najlepiej sytuacja wygląda w przypadku projektów drogowych realizowanych w ramach POIiŚ – działanie 3.1 „Rozwój drogowej i lotniczej sieci TEN-T”, gdzie we wnioskach o płatność rozliczono aż 80% środków w ramach zawartych umów. W przypadku działania 4.1 „Zwiększenie dostępności transportowej ośrodków miejskich leżących w sieci drogowej TEN-T i odciążenie miast od nadmiernego ruchu drogowego” – 63%, w działaniu 4.2 „Zwiększenie dostępności transportowej ośrodków miejskich leżących poza siecią drogową TEN-T i odciążenie miast od nadmiernego ruchu drogowego” – 42%.
Podsumowując inwestycje kolejowe i miejskie realizowane w ramach działań 5.1 „Rozwój kolejowej sieci TEN-T”, 5.2 „Rozwój transportu kolejowego poza TEN-T”, 6.1 „Rozwój publicznego transportu zbiorowego w miastach”, we wnioskach o płatność rozliczono ponad 20% środków. Z mniejszym stopniem realizacji mamy do czynienia w działaniu 3.2 na projekty intermodalne, morskie i śródlądowe, gdzie rozliczono 11% środków z zawartych umów.
Ten poziom wydatkowania jednak wynika z faktu, iż większość umów o dofinansowanie w tej grupie projektów podpisano dopiero pod koniec 2018 r. Warto jednak podkreślić, że w chwili obecnej nastąpiło przyspieszenie w rozliczaniu wydatków także w tych projektach i zakładamy, że środki zostaną rozliczone zgodnie z przyjętymi harmonogramami.
W POPW, na inwestycje kolejowe zatwierdzono już wnioski o płatność na poziomie ponad 42% dostępnego wsparcia ze środków UE.
W przypadku projektów CEF z koperty narodowej zatwierdzono środki na poziomie 21%. W ramach tych projektów realizowane są przedsięwzięcia drogowe, kolejowe, a także inwestycje poprawiające infrastrukturę portów morskich.
Stan realizacji projektów oceniam jako satysfakcjonujący. Potwierdziła to wydana w sierpniu br. decyzja Komisji Europejskiej wskazująca, że Polska w Programie Operacyjnym: Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 i Polska Wschodnia osiągnęła wszystkie założone cele pośrednie.
