W Unii Europejskiej regionalne przewozy pasażerskie są z definicji deficytowe. A ponieważ takie przewozy są podstawową usługą publiczną każdego kraju, oferta cenowa biletów nie może być zbyt wygórowana – bilety pokrywają niecałe 40 proc. kosztów. W Polsce marszałkowie województw otrzymali zwiększony udział w poborze podatków PIT i CIT, aby mogli wywiązać się z obowiązku zorganizowania przewozów. Planowane na 2024 r. dopłaty województw do pociągokilometrów (pckm) wzrosły średnio o 53,9% w porównaniu do wartości pierwotnych z umów PSC.
Kwota przeznaczona przez marszałka województwa podlaskiego na zorganizowanie przewozów w latach 2025-2029 to 367 755 377 zł, czyli 31,34 zł na pckm. Stawka rekompensaty na 2024 r. z uwzględnieniem Funduszu Kolejowego jest wyższa – wynosi 35,32 zł na pckm – a mimo to z trudem wystarczająca do realizacji przejazdów.
W związku z warunkami finansowania przewozów spółka nie oczekuje, że będzie mieć zysk. Obecnie dokładamy starań, aby wynik nie był deficytowy. Od 2016 roku spółka nieustannie utrzymuje dodatni wynik finansowy, mimo że w latach 2015-2018 przeszła bardzo trudny proces restrukturyzacji. Zmiana zasad finansowania przewozów może narazić spółkę na straty, a pracowników zatrudnionych w POLREGIO S.A. na obniżenie płac.
Aby regionalny kolejowy transport pasażerski mógł być rzetelnie organizowany, niezależnie od IV pakietu kolejowego muszą być określone warunki konkurencji dla każdego organizatora i operatora, które zagwarantują wysoką jakość świadczenia usług dla pasażera, jednoczenia zapewniając płynność finansową operatora.
Nasze zastrzeżenia budzą także kryteria sformułowane w specyfikacji warunków zamówienia. Zgodnie z nowymi zasadami współpracy marszałków z przewoźnikami kolejowymi, istotna jest rewaloryzacja umów, aby nie były one deficytowe. W postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego kryterium nie powinna być jedynie cena. Z pewnością proporcjonalnym kryterium udziału w postępowaniu przetargowym jest zapewnienie odpowiedniego poziomu utrzymania taboru, czyli wykazania dostępu do zaplecza utrzymaniowego. Ma to fundamentalne znaczenie dla wykonywania na pracy eksploatacyjnej oraz dostępności taboru w regionach.
Brak wymogu posiadania odpowiedniego zaplecza technicznego stwarza ryzyko, że przetarg wygra firma, która nie będzie miała możliwości realizacji zamówionego rozkładu jazdy.
W specyfikacji warunków zamówienia zostało natomiast ujęte kryterium, które narusza zasady uczciwej konkurencji i może prowadzić do faworyzowania określonych przewoźników, a jest nim sprecyzowanie wieku pojazdów (muszą być wyprodukowane lub modernizowane nie wcześniej niż w 2015 r.) oraz minimalnej prędkości eksploatacyjnej (120 km/h). Dla realizacji przedmiotu zamówienia nie ma znaczenia, czy pojazdy zostały wyprodukowane w 2015 roku, czy rok lub dwa lata wcześniej. Ten wymóg nie ma udokumentowanego uzasadnienia technicznego. Większość taboru POLREGIO to pojazdy, które są w eksploatacji ponad 40 lat.
Jesteśmy przekonani, że zaproponowane warunki przetargu mogą godzić w interes klientów – pasażerów województwa podlaskiego – i skutkować tym, że świadczone im usługi będą droższe, gorszej jakości lub nie będą możliwe do zrealizowania.
