W Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie w grudniu zakończyła się budowa najdłuższej stacjonarnej wąskotorowej makiety w Polsce. „Sochaczewska Kolej Dojazdowa”, bo tak została nazwana, swoją premierę prasową będzie miała 12 stycznia. Wydarzenie zainauguruje uruchomienie instalacji holograficznej parowozu typu „Riesa”.
Makieta „Sochaczewska Kolej Dojazdowa” powstawała w latach 2018-2023. Prace podzielone zostały na cztery etapy. Początkowo budowa realizowana była ze środków własnych, a w 2023 roku – dzięki dofinansowaniu Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Makieta, wykonana w skali 1:87 (H0e), przenosi w realia modelarskie historyczny szlak sochaczewskiej kolei wąskotorowej 750 mm, a także kolei leśnej „Zamczysko” 600 mm. Jej wykonawcą jest modelarz z Żyrardowa – Jarosław Ruszkowski. Inicjatorem działań, autorem koncepcji, konsultantem merytorycznym oraz koordynatorem prac ze strony Muzeum Kolei Wąskotorowej był Łukasz Popowski, zaś koordynatorem dwóch pierwszych etapów ze strony Stacji Muzeum w Warszawie – Sławomir Majcher. Osobami, które również szczególnie przysłużyły się powstaniu dzieła byli pozostali członkowie muzealnego zespołu pracowników merytorycznych, tj. dr Marta Przygoda, Tomasz Karolak, Monika Szymańska oraz Radosław Konieczny, zaś jednym z głównych pomysłodawców powstania makiety był muzealny renowator i przewodnik Krzysztof Chłystek.
Dwa pierwsze etapy prac
W ramach dwóch pierwszych etapów prac powstały moduły o długości 17 m, prezentujące szlak sochaczewskiej wąskotorówki z okresu 1960-1984, czyli wtedy gdy ta była głównym lokalnym środkiem transportu publicznego. Uwzględnione zostały tu choćby stacje Sochaczew Wąskotorowy, Sochaczew Chodaków, Tułowice i Wyszogród, czy tak charakterystyczne punkty na szlaku, jak przystanek osobowy Sochaczew Miasto, mosty na Utracie w Sochaczewie Trojanowie i Łasicy w Tułowicach oraz splot torów prowadzący do cegielni „Plecewice”. Dodatkowym elementem tych etapów była również diorama stacji w Piaskach Królewskich, dzięki czemu obejrzeć można było nie tylko tor łączący Sochaczew z Wyszogrodem, lecz także część linii głównej prowadzącej do Puszczy Kampinoskiej.
Skuteczna ewolucja – rozmowa z Emilią Oleksiak, p.o. Dyrektora Stacji Muzeum
Etap trzeci
W ramach trzeciego etapu udało się wzbogacić makietę o pierwszy pełnoprawny moduł kolei leśnej „Zamczysko” w Puszczy Kampinoskiej, która funkcjonowała tamże od 1916/1917 do 1960 r., współdzieląc z koleją sochaczewską stację w Piaskach Królewskich. Makieta zyskała zatem nie tylko kolejne metry (gdyż jej łączna długość wynosiła już wtedy 20,5 m), ale i dodatkową wartość poznawczą. Na dioramie uwzględniono m.in. wieś Secymin, wydmę zwaną Lisią Górą czy urywek Wisły z tzw. bindugą, czyli miejscem służącym do składowania i przygotowania drewna do spławu.
Wielki finał prac
W 2023 r., dzięki dofinansowaniu Samorządu Województwa Mazowieckiego dokończono makietę w pełnym zakładanym zakresie merytorycznym. W ramach realizacji zadania wzniesiono dalsze jej ważne fragmenty, przenoszące w realia modelarskie brakujący odcinek linii głównej kolei sochaczewskiej 750 mm od Tułowic do Piasków Królewskich oraz istotne fragmenty toru kolei leśnej 600 mm w Puszczy Kampinoskiej, prowadzącego z rejonu Lisiej Góry do wsi Bieliny oraz tartaku w Zamczysku. Po wzniesieniu brakujących modułów makieta obecnie prezentuje pełen szlak kolei sochaczewskiej 750 mm o historycznej długości ponad 32 km oraz znaczną część linii kolei leśnej 600 mm, która liczyła także 32 km długości toru. Dzięki powstałym w ramach zadania modułom można pokazać w miniaturze unikalną w Polsce sieć kolejową kolei wąskotorowych o szerokościach toru 600 i 750 mm oraz kolei normalnotorowej 1435 mm (takaż bocznica na stacji Sochaczew Wąskotorowy). Na powstałych modułach zaprezentowane są także ważne dla Puszczy Kampinoskiej historyczne miejsca (grodzisko, tartak i parowozownia kolei leśnej w Zamczysku, zabudowania wsi Bieliny), charakterystyczne krajobrazy (bagna, wydmy, kanał Łasica), flora (bór iglasto-liściasty z przewagą sosen, wrzosowiska, dąb Kobendzy) i fauna (łosie, rysie, wilki, bociany białe, lisy, sarny i jelenie). Docelowo makieta osiągnęła prawie 30 m długości i jest ciągle najdłuższą stacjonarną wąskotorową makietą w Polsce.
