Waży prawie 100 ton, ma 24,2 metry szerokości i prawie 5 wysokości. Teraz ponownie zawiśnie na budynku dworca PKP w Oświęcimiu. Polskie Koleje Państwowe podjęły decyzję o zachowaniu i przeniesieniu z wyburzanego starego budynku mozaiki i zainstalowaniu jej na elewacji nowego obiektu.
Przeniesienie monumentalnego dzieła sztuki, stworzonego przez malarza Kazimierza Gąsiorowskiego w latach 1964-65, które zdobiło dawniej hol starego dworca w Oświęcimiu, było nie lada wyzwaniem technicznym. Najpierw wykonano pełną dokumentację mozaiki, wykorzystując do tego skan 3D powierzchni. Następnie powstały analizy inżynierskie i konserwatorskie, które wykazały, że można ją przenieść tylko i wyłącznie metodą stacco a massello, czyli wraz z całym podłożem.
– Było to bardzo duże wyzwanie, zważywszy na rozmiar dzieła, który wynosi 24,2×4,6 metra, czyli ponad 100 mkw. i jego wagę wynoszącą prawie 100 ton. W związku z tym mozaika musiała zostać precyzyjnie podzielona na cztery sekcje – każda po 6 metrów szerokości i odpowiednio zabezpieczona przy transporcie, na czas składowania, a później w trakcie montażu na elewacji nowego budynku dworca – opowiada architekt Paweł Kośmicki z PKP S.A., autor projektu przebudowy dworca.
Sam demontaż każdej z ważących 24 tony części trwał około 3 godzin, a cała operacja zajęła prawie pół dnia. Po zakończeniu prac rozbiórkowych i wykonaniu żelbetowej konstrukcji nowej bryły dworca segmenty muru wraz z mozaiką zostały przeniesione dźwigiem na docelowe miejsce na południowej elewacji dworca i posadowione na nowym fundamencie. To skomplikowane technicznie przedsięwzięcie udało się wykonać z ogromną dokładnością. Sekcje mozaiki połączono w całość z precyzją 5 milimetrów.
- – Po połączeniu części mozaiki konieczne było przeprowadzenie prac konserwatorskich z pomocą specjalistycznych środków. Dzięki czemu odzyskała ona pierwotną kolorystykę i historyczny wygląd. Co ciekawe, zachowanie, przenosiny, renowacja mozaiki nie wynikały ze wskazań służb konserwatorskich. – Decyzja o zachowaniu dzieła Kazimierza Gąsiorowskiego była podyktowana chęcią ocalenia dzieła sztuki o wysokiej wartości historycznej i artystycznej oraz z poczucia odpowiedzialności za dziedzictwo kulturowe – podkreśla Kośmicki . – Zdajemy sobie również sprawę z tego, że ma ona duże znaczenie dla mieszkańców Oświęcimia, ponieważ przez wiele lat stanowiła element -wystroju wnętrza wyburzonego już dworca – dodaje.
Dodatkowym akcentem, który pojawi się przed nowym budynkiem jest mozaika roślinna, projektu architekt krajobrazu Marzeny Świtalskiej – żywa reinterpretacja kompozycji pierwowzoru. Ma ona wypełniać i uatrakcyjniać przestrzeń placu dworcowego, ale jednocześnie być symbolicznymi kwiatami złożonymi w hołdzie ofiarom dawnego obozu Auschwitz-Birkenau. Do jej wykonania użyto 2500 sadzonek rozchodników, żurawek i goździków w kilku odmianach kolorystycznych.
Budowa nowego dworca w Oświęcimiu realizowanego w formule Innowacyjnego Dworca Systemowego dobiega końca. Planowane otwarcie obiektu nastąpi w pierwszej połowie 2020 roku.
