Organizacja Współpracy Kolei stanowi stabilny i sprawdzony mechanizm koordynacji technicznej i prawnej, który pozwala na łączenie państw o skrajnie różnych systemach politycznych i prawnych. W momencie, gdy tradycyjne szlaki transportowe uległy zaburzeniu, a relacje bilateralne są niestabilne, OSŻD gwarantuje, że transport kolejowy – oparty na ujednoliconych regulaminach i standardach – może funkcjonować jako mechanizm ponad polityczny.
Przyszła rola OSŻD będzie polegać na dalszym pełnieniu funkcji dyplomaty prawno-technicznego. Jest to jedyne forum, na którym, prawnicy, eksperci, kadra techniczna kolei z państw pozostających w silnej rywalizacji, mogą bez obciążenia wypracowywać niezbędne kompromisy. Działania takie jak wspieranie Korytarza Środkowego czy cyfryzacja dokumentacji są dowodem na to, że siła organizacji polega na jej zdolności do przekładania politycznej złożoności na prawne i techniczne rozwiązania. Sytuacja geopolityczna, wymusza potrzebę poszukiwania rozwiązań dla sprawnego transportu kolejowego na drodze pełnienia roli neutralnej platformy kompromisu, a OSŻD doskonale realizuje tę potrzebę.
Jakie technologie – Pana zdaniem – będą miały największy wpływ na przyszłość transportu kolejowego w obszarze 1520 mm: automatyzacja, cyfrowe sprzęgi, systemy ERTMS/ETCS-kompatybilne, czy może zarządzanie energią i dekarbonizacja?
W mojej ocenie przyszłość transportu kolejowego w obszarze 1520 mm będzie kształtowana przez konwergencję kilku technologii, jednak największy i najbardziej transformacyjny wpływ będzie miała korelacja między automatyzacją ruchu a wdrażaniem cyfrowych systemów sterowania. To właśnie te dwa obszary są kluczowe dla radykalnego zwiększenia przepustowości, bezpieczeństwa i efektywności całej eurazjatyckiej sieci szerokotorowej.
Automatyzacja ruchu (w tym przechodzenie na pociągi bezobsługowe lub z minimalną obsługą) oraz cyfrowe sprzęgi (DAC) są wzajemnie powiązanymi technologiami, które umożliwią prawdziwy skok technologiczny. Cyfrowe sprzęgi są niezbędne nie tylko do eliminacji ciężkiej pracy fizycznej, ale przede wszystkim do pełnej automatyzacji manewrów i formowania składów. W połączeniu z systemami ERTMS/ETCS-kompatybilnymi, które stanowią cyfrową autostradę dla informacji o ruchu, możliwe stanie się dokładniejsze śledzenie pociągów, minimalizowanie odstępów i osiągnięcie maksymalnej przepustowości linii. Bez ujednoliconego, cyfrowego sterowania ruchem, automatyzacja w pełni nie zadziała, a bez cyfrowych sprzęgów procesy manewrowe pozostaną wąskim gardłem.
Nie można jednak pomijać znaczenia zarządzania energią i dekarbonizacji. Chociaż koleje są z natury bardziej ekologiczne i ekonomiczne niż rewolucyjne pod kątem operacyjnym, mają kluczowy wpływ na konkurencyjność i stabilność finansową kolei. Optymalizacja zużycia energii elektrycznej i poszukiwanie alternatywnych źródeł napędu (np. wodoru) bezpośrednio wpływa na koszty operacyjne przewoźników i jest coraz częściej wymogiem w kontekście międzynarodowych zobowiązań klimatycznych i rosnącej świadomości ekologicznej w łańcuchach dostaw. W perspektywie długoterminowej to właśnie połączenie cyfrowej rewolucji operacyjnej z zieloną transformacją energetyczną zdefiniuje przyszłość transportu kolejowego.
W jakim kierunku powinien ewoluować mandat OSŻD w najbliższych latach – bardziej ku integracji z instytucjami UE, czy utrzymaniu neutralnego forum dla wszystkich państw Eurazji, niezależnie od ich bloków politycznych?
Ewolucja mandatu Organizacji Współpracy Kolei w najbliższych latach powinna, z perspektywy stabilności i funkcjonalności szlaków euroazjatyckich, zdecydowanie zmierzać w kierunku utrzymania jej statusu jako neutralnego forum dla wszystkich państw Eurazji. Siła OSŻD historycznie i obecnie leży w jej zdolności do łączenia, a nie wybierania stron. Stanowi ona unikalną platformę, gdzie specjaliści ds. techniki kolejowej z państw o odmiennych interesach geopolitycznych mogą spotykać się i wypracowywać konieczne standardy techniczne, prawne i operacyjne, które są niezbędne do ciągłego funkcjonowania transportu lądowego na tak rozległym obszarze.
OSZD jest gotowa do współpracy w zakresie transportu kolejowego ze wszystkimi zainteresowanymi stronami w Europie i AZJI
Utrzymanie neutralności i dominującego prawo-technicznego i interdyscyplinarnego charakteru OSŻD jako platformy dialogu i współpracy stanowić winno podstawę strategii na przyszłość, ponieważ daje to państwom członkowskim możliwość korzystania z jednolitych regulacji, niezależnie od sytuacji geopolitycznej.
