22 stycznia 1945 r. kolej znalazła się znów pod polskim zarządem. Wrzesińska kolej wąskotorowa do czasu jej upaństwowienia w 1949 r. należała do Wydziału Powiatowego. Łączyła ona Pyzdry z Wrześnią i Witkowem. 1 stycznia 1949 r. Wrzesińska Kolej Powiatowa została przejęta przez Polskie Koleje Państwowe, co uniemożliwiło plany jej dalszej rozbudowy. Na terenie powiatu wrzesińskiego całkowita długość linii kolei wąskotorowej wynosiła 30 km. Dla gospodarki powiatu wrzesińskiego kolej ta odegrała istotną rolę w latach 40. i 50. XX w. Wg stanu na 1949 r. w skład kolei wąskotorowej wchodziło 5 parowozów,
5 wagonów osobowych oraz 183 wagony towarowe. Zatrudnienie wynosiło wówczas 91 pracowników. Połączenie Wrzesińskiej Kolei Powiatowej z Gnieźnieńską Koleją Powiatową doprowadziło do utworzenia Wrzesińsko-Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej. W 1957 r. kolej podporządkowano Centralnemu Zarządowi Kolei Dojazdowych. Dwa lata później wrzesińska kolej została włączona w skład Kujawskich Kolei Dojazdowych.
Przewozy pasażerskie i towarowe zaczęły zmniejszać się od lat 60. XX w. Zaczęła wówczas wyrastać konkurencja szybszych połączeń autobusowych. Z uwagi na to, że powiat wrzesiński był typowo rolniczy, kolejka była nastawiona na tę dziedzinę i najwięcej pracy miała jesienią podczas zwożenia ziemiopłodów. Skład ciągnął głównie wagony towarowe poza jednym lub dwoma osobowymi.
31 sierpnia 1976 r. miał miejsce ostatni kurs na trasie Września – Pyzdry. Po ośmiu latach rozebrano tory i przetopiono je w hutach.
OBIEKT WYSTAWOWY NA UL. KALISKIEJ WE WRZEŚNI
Obiekt to wspomnienie historii wąskotorowej Wrzesińskiej Kolei Powiatowej. W 2015 roku na ul. Kaliskiej ustawiono skład kolei wąskotorowej, został on zlokalizowany na nieistniejącej już od wielu lat stacji „Września miasto”. Stary parowóz serii Px48-1785 wraz z tendrem Ptx48 i wagonami towarowymi o numerach: Kddxh 00151247 150-7, Kddxz 00171249071-1 został odkupiony od miasta Gniezno, a następnie odrestaurowany przez jedną z wrzesińskich firm. Parowóz został wyprodukowany w 1954 roku w Fabryce Lokomotyw w Chrzanowie. Co ciekawe kiedyś lokomotywa poruszała się z prędkością nieprzekraczającą 35 km/h, a przedmiotowe wagony przed zakończeniem eksploatacji użytkowane były przez Przeworskie Koleje Dojazdowe. Eksploatowane były od lat 60. aż do 80. przede wszystkim do transportu towarów, w szczególności ziemniaków i buraków, a także do przewozu ludności. Po renowacji został ustawiony na wybudowanym peronie. Aktualnie stanowi atrakcyjne miejsce rekreacji i wypoczynku dla mieszkańców i turystów. Obiekt wraz z zagospodarowanym wokół terenem bardzo dobrze wpisuje się w otaczający go krajobraz ze względu na walory estetyczne oraz jego funkcję.
Po trzech latach obiekt rozbudowano o nowy budynek przypominający wyglądem nieistniejący już dworzec. Na wieży usytuowany został zegar, który jak przed laty wskazywał zarówno mieszkańcom, jak i podróżującym czas. Ponadto w celu upiększenia tego miejsca obok obiektu wystawowego ustawiona została odrestaurowana waga uliczna oraz budka telefoniczna z czasów PRL. W środku podziwiać można makietę kolejki wąskotorowej oraz podświetlaną grafikę przedstawiającą wybrane, historyczne obiekty Gminy Września.
Jarosław D. Górski
