Na podstawie art. 58 ust. 3 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (t.j. Dz.U. 2019 poz. 710 z późn. zm.) zarządcy i przewoźnicy kolejowi obowiązani są do zapewnienia ładu i porządku na obszarze kolejowym oraz w pociągach i innych pojazdach kolejowych. Oznacza to, że wszystkie ww. podmioty powinny dochować wszelkiej staranności, by przebywanie, przemieszczanie się, prowadzenie działalności na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych odbywało się w sposób zgodny z przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Należy przez to rozumieć również ograniczenie powstawania ryzyka związanego z popełnianiem czynów zabronionych w stosunku do osób fizycznych lub osób prawnych, w tym samych zarządców infrastruktury, dworców oraz przewoźników kolejowych. Ograniczenie ww. ryzyka dotyczy płaszczyzn związanych z szeroko rozumianym bezpieczeństwem oraz możliwości poniesienia szkód (strat) materialnych i niematerialnych, w tym powodujących tzw. społeczne wzburzenie. Należy mieć na uwadze, że straty wizerunkowe mogą potęgować szkody dla organizacji, przy wystąpieniu danego zdarzenia niekorzystnego, a przywrócenie tzw. zaufania społecznego może być o wiele trudniejsze i bardziej czasochłonne niż „fizyczne” usunięcie skutków niechcianego zdarzenia.
W celu uniknięcia lub ograniczenia wystąpienia strat, a przede wszystkim zapewnienia bezpieczeństwa zdrowia lub życia, zarządcy infrastruktury, w tym dworcowej i przewoźnicy kolejowi wprowadzają różne rozwiązania. W celu zapobieżenia wystąpieniu zdarzeń niekorzystnych obszar lub pojazd obejmuje się różnymi formami ochrony, tj. w postaci obecności kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej, którzy wspomagają działania służb państwowych i Straży Ochrony Kolei (SOK), których obecność wydaje się nie wszędzie wystarczająca oraz przy pomocy systemów zabezpieczenia technicznego takich jak systemy monitoringu wizyjnego (CCTV), systemy kontroli dostępu (SKD), czy systemy sygnalizacji włamania i napadu (SSWiN), których obecność uniemożliwia lub ogranicza możliwość popełnienia czynu zabronionego lub wręcz zniechęca osoby do popełnienia takiego czynu (np. widoczna obecność kamer CCTV). W PKP S.A. stosuje się wszystkie ww. formy i narzędzia służące ochronie osób i mienia.
Dzięki zastosowaniu ww. form ochrony i zabezpieczeń zauważalny jest spadek ilości dewastacji i strat w wizerunku dla całej Grupy PKP, a tym samym konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów przez spółki kolejowe, w celu usunięcia zniszczeń w mieniu, odbudowy dobrego wizerunku kolei, a pasażerowie chętniej korzystają z usług związanych z transportem kolejowym.
Ważnym elementem jest również czynnik organizacyjny, którego założeniem w organizacji jest m. in. monitoring prawidłowości funkcjonowania ww. form i narzędzi ochronnych oraz powodowanie korygowania ewentualnie stwierdzonych nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu.
Przy powyższych działaniach niezwykle istotnym, jeżeli nie najważniejszym, jest przekazywanie informacji o zdarzeniach.
W strukturze organizacyjnej spółki Polskie Koleje Państwowe S.A. funkcjonuje Centrum Bezpieczeństwa Dworców Kolejowych (CBDK). CBDK to nowoczesny ośrodek reagowania, pełniący jednocześnie funkcję całodobowego punktu kontaktowego spółki Polskie Koleje Państwowe S.A. w systemie zarządzania kryzysowego. Pracownicy wykonujący zadania w systemie zmianowym całodobowo są gotowi do podejmowania działań zmierzających do niedopuszczenia powstania lub rozwoju skutków niekorzystnych sytuacji, nie tylko w odniesieniu do obiektów PKP S.A., ale też do obszarów zarządzanych przez inne podmioty kolejowe, a nawet zarządców sąsiednich obszarów, np. terenów należących do miasta, które graniczą z obszarem kolejowym. Działania CBDK są bardzo podobne do realizowanych w centrach zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej.
Podstawowym zadaniem CBDK jest bieżący monitoring zdarzeń na dworcach kolejowych i innych nieruchomościach PKP S.A., tj.:
- pozyskiwanie
- gromadzenie
- przetwarzanie
- przekazywanie informacji o zdarzeniach zaistniałych w nieruchomościach PKP S.A. z terenu całej Polski
Monitoring zdarzeń odbywa się w sposób:
- bezpośredni
- pośredni
Monitoring zdarzeń bezpośredni
Dotyczy dworców kolejowych na terenie m. st. Warszawy przy pomocy systemów zabezpieczenia technicznego (CCTV, SKD, SSWiN). Wspomniane systemy zostały wybudowane w ramach projektu pn.: „System bezpieczeństwa publicznego na dworcach kolejowych Warszawskiego Węzła Kolejowego” (projekt POIiŚ nr 7.1-51), którymi zarządzanie odbywa się w budynku administracyjnym przy ul. Elektronowej 9 w Warszawie, w którym mieści się sala operacyjna CBDK. Przy pomocy ww. systemów pracownicy CBDK bezpośrednio monitorują sytuacje na warszawskich dworcach, obserwują obszary szczególnie narażone na powstanie zdarzeń niekorzystnych, w tym z udziałem osób trzecich, reagują na powstałe alarmy wygenerowane przez systemy SKD i SSWiN oraz informują pracowników ochrony dworców i właściwe służby o konieczności przeprowadzenia interwencji, posiłkując się obserwacją obszaru przy pomocy systemów CCTV. Zarządzanie ww. systemami odbywa się przy pomocy platformy PSIM (ang. Physical Security Information Management). Dla wybranych najważniejszych dworców kolejowych spoza Warszawy istnieje również możliwość podglądu obrazu i odbywa się on w przypadku zaistnienia sytuacji niekorzystnej, w celu organoleptycznego dookreślenia faktycznych warunków panujących w danym obiekcie. Niezwykle ważne jest przy tym zachowanie monitoringu pośredniego, o którym poniżej, z uwagi na fakt, że pracownicy CBDK nie mają możliwości dokonywania pełnego oglądu obszaru nawet przy zastosowaniu dużej liczby kamer. Będący na miejscu pracownik ochrony lub pracownik kolei może o wiele sprawniej dokonać „na gruncie” stwierdzenia zaistnienia niekorzystnego zdarzenia.
Monitoring zdarzeń pośredni
Odnosi się do pozostałych dworców kolejowych i nieruchomości PKP S.A. na terenie całej Polski i dotyczy pozyskiwania informacji za pośrednictwem pracowników ochrony fizycznej, funkcjonariuszy SOK i innych służb, zarządców, menadżerów dworców, administratorów nieruchomości i innych pracowników podmiotów kolejowych, bez bezpośredniego wykorzystywania systemów zabezpieczenia technicznego (CCTV, SKD, SSWiN).
Po uzyskaniu informacji (np. o pozostawieniu bagażu bez opieki) przy pomocy ww. źródeł informacji w sposób bezpośredni lub pośredni (pozyskiwanie informacji) pracownicy CBDK odpowiednio ją rejestrują (gromadzenie informacji), weryfikują informację i następnie definiują zdarzenie, nadając mu odpowiednią kategorię i podkategorię (przetwarzanie informacji), by dalej przekazać ją do właściwych osób decyzyjnych w Spółce (telefonicznie i/lub drogą elektroniczną), a w razie konieczności do organów administracji publicznej (np. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, wojewódzkie centra zarządzania kryzysowego), służb państwowych, SOK, Centrum Zarządzania Ruchem Kolejowym PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. itd. (przekazywanie informacji), w celu dalszego jej procedowania, uruchomienia sił i środków właściwych instytucji likwidujących skutki niekorzystnej sytuacji lub niedopuszczających do jej rozwoju.
Przy pomocy takich działań spółka Polskie Koleje Państwowe S.A. w sposób sprawny i szybki ma możliwość zapobiegania niekorzystnym sytuacjom lub reagowania na już występujące, dzięki czemu pasażer i klient jest otoczony właściwą opieką, a odprawa pasażerów na dworcach odbywa się bez większych zakłóceń.
