W czasie, gdy tradycyjne szlaki handlowe ulegają zaburzeniu, OSŻD utrzymuje przepływ towarów dzięki neutralnej współpracy technicznej. Jak podkreśla Mirosław Antonowicz, Przewodniczący Organizacji Współpracy Kolei, siłą organizacji jest zdolność łączenia Europy i Azji ponad politycznymi podziałami.
Jak Organizacja Współpracy Kolei (OSŻD) redefiniuje dziś swoje priorytety w kontekście rosnącej fragmentacji geopolitycznej i zaburzenia tradycyjnych szlaków transportowych między Azją a Europą?
Nasza Organizacja w przyszłym roku będzie obchodziła swoje 70-lecie. Przez te lata byliśmy świadkiem wielu konfliktów i przemian politycznych, i w każdych warunkach znajdowaliśmy rozwiązania dla transportu kolejowego, który stanowi ważny instrument w rozwoju wymiany handlowej.
W obliczu wyzwań geopolitycznych i transportowych priorytety OSŻD ulegają istotnej redefinicji operacyjnej i strategicznej, choć nasz podstawowy cel – łączenie Azji i Europy koleją – pozostaje niezmienny. Organizacja również dziś, pomimo trudnej sytuacji geopolitycznej stanowi platformę do współpracy i wypracowywania rozwiązań. W naszych działaniach staramy się odpowiadać na potrzeby naszych państw członkowskich i wychodzimy naprzeciw potrzebom rynku w przestrzeni euroazjatyckiej. Prowadząc działalność na szczeblu zarówno ministerstw odpowiedzialnych za transport, jak i przedsiębiorstw kolejowych, w ramach naszych prac efektywnie łączymy cały szereg podmiotów zaangażowanych w proces stanowienia prawa, a następnie jego praktyczne stosowanie w transporcie międzynarodowym. Ten unikalny zakres działania sprawia, że OSŻD pozostaje dziś jedyną wyspecjalizowaną organizacją międzynarodową o charakterze międzyresortowym, która jest w stanie w sposób kompleksowy i spójny harmonizować regulacje prawne i techniczne na styku Azji i Europy.
Kluczowym naszym zadaniem jest ciągła harmonizacja prawa poprzez umowy SMGS i SMPS, regulujące przewozy pasażerskie i towarowe, a także cyfryzacja dokumentacji, co ma fundamentalne znaczenie dla utrzymania płynności i konkurencyjności kolei. Prace nad ujednolicaniem listów przewozowych SMGS i CIM oraz wdrażaniem cyfrowych procesów na granicach są bezpośrednią odpowiedzią na niestabilność polityczną, mającą na celu maksymalne skrócenie czasu przewozu i uproszczenie procedur, niezależnie od jurysdykcji.
Prowadzimy intensywne prace nad usprawnieniem przekraczania granic, rozwojem 13 korytarzy transportowych OSŻD, cyfryzacją dokumentów przewozowych, ujednoliceniem rozwiązań w dziedzinie kodowania i informatyki, opracowaniem i wdrażaniem wspólnych wymagań technicznych i standardów dla taboru kolejowego.
Kluczowe partnerstwo między zarządami kolejowymi Azji i Europy tradycyjnie opierało się na dążeniu do interoperacyjności (standardy techniczne, cyfryzacja, wspólne dokumenty). Relacje między zarządami kolejowymi państw Europy i Azji po lutym 2022 roku uległy przemianie prowadząc do zmian w dotychczasowych formatach współpracy i wymuszając tworzenie alternatywnych sojuszy i rozwiązań transportowo- logistycznych.
Nawiązaliśmy nowe relacje w kontekście możliwej ekspansji instytucjonalnej naszej Organizacji, a także podjęliśmy szereg inicjatyw mających na celu wzmocnienie współpracy międzynarodowej w transporcie kolejowym. W grudniu 2022 roku członkiem naszej Organizacji została Laotańska Republika Ludowo-Demokratyczna. Pracujemy nad dalszym rozwojem instytucjonalnym Organizacji. W perspektywie z uwagi na prowadzone działania możliwe jest dalsze rozszerzenie o kolejne państwa.
Fakt, że OSŻD istnieje od lat 50-tych ubiegłego wieku, nadaje jej ogromne znaczenie jako instytucji jednoczącej i zapewniającej ciągłość prac w transporcie kolejowym. Nasza Organizacja realizowała swoją misję w obliczu głębokich kryzysów, zmian systemowych i rozpadu państw, wciąż utrzymując spójność operacyjną. Ta historyczna odporność i zdolność do łączenia różnych systemów prawnych i technicznych (w tym różnej szerokości torów) czyni ją unikalnym, niezbędnym forum dialogu technicznego i handlowego, które w obecnej, najtrudniejszej od lat sytuacji geopolitycznej sprawia, że lądowe łańcuchy dostaw między Azją a Europą nie zostały całkowicie przerwane.
Jakie konkretne działania podejmuje OSŻD, aby zachować spójność systemu kolejowego Eurazji i utrzymać interoperacyjność techniczną między sieciami o różnych standardach?
Rola OSŻD w zachowaniu spójności i interoperacyjności systemu kolejowego Eurazji opiera się na ciągłym procesie dyplomacji technicznej, który przejawia się w kilku wzajemnie powiązanych działaniach. Fundamentalnym elementem jest standaryzacja i ujednolicanie dokumentów technicznych. W tej roli OSŻD działa jako główny strażnik i twórca jednolitych regulaminów wymiany i użytkowania wagonów pasażerskich i towarowych. To zapewnia ciągłość pracy i efektywną wymianę taboru w ruchu transgranicznym, tworząc niezbędną podstawę techniczną dla wszystkich zarządów kolejowych w regionie.
