Średnio wagony pasażerskie liczą 32,5 lat. Wiek pasażerskich lokomotyw spalinowych to prawie 44, zaś elektrycznych 34. Urząd Transportu Kolejowego sprawdził, jak stan swojego taboru oceniają polscy przewoźnicy.
W 2021 r. 81% elektrycznych zespołów trakcyjnych 70% wagonów towarowych i 69% wagonów pasażerskich było w stanie bardzo dobrym lub dobrym. Najniższe oceny – 55% w stanie bardzo dobrym i dobrym – otrzymały lokomotywy elektryczne. Stan techniczny pojazdów kolejowych jest jednym z podstawowym czynników wpływających na bezpieczeństwo systemu kolejowego. Nieprawidłowe utrzymanie pojazdu kolejowego, w szczególności elementów jego układu biegowego, może doprowadzić do groźnego w skutkach zdarzenia. O znaczeniu prawidłowego procesu utrzymania pojazdów świadczy to, że odpowiedzialność za jego utrzymanie jest jasno przypisana do jednego, konkretnego podmiotu.
Najwyższa ocena? Pojazdy specjalne
Przewoźnicy kolejowi w 2021 r. zdecydowanie najwyżej ocenili stan techniczny pojazdów specjalnych. 96% pojazdów sklasyfikowano jako będące w stanie bardzo dobrym i dobrym. Pojazdy te wysoko oceniano również w 2020 r., gdy udział pojazdów będących w stanie bardzo dobrym i dobrym utrzymywał się na poziomie 93%.
Stosunkowo wysoko oceniane są elektryczne zespoły trakcyjne. 81% sklasyfikowano jako będące w stanie bardzo dobrym lub dobrym. Ten segment floty taborowej jest w największym stopniu poddawany wymianie na fabrycznie nowe pojazdy. Kolejne miejsca na liście rodzajów taboru najlepiej ocenionych pod względem stanu technicznego zajmują wagony towarowe (70% ocen bardzo dobrych i dobrych) oraz wagony pasażerskie (69%). Najniższe oceny otrzymały lokomotywy elektryczne (55%) oraz spalinowe wagony silnikowe i zespoły trakcyjne (60%).
Największą poprawę stanu technicznego odnotowano w przypadku lokomotyw spalinowych (+7 p.p.) oraz pojazdów specjalnych (+3 p. p.). Nieznacznie poprawił się również stan wagonów towarowych – wzrost o 2 p. p. W pozostałych rodzajach pojazdów odnotowano spadek – największy w przypadku wagonów pasażerskich, dla których procent pojazdów ocenionych jako w stanie bardzo dobrym i dobrym w 2020 r. wyniósł 100%, zaś w 2021 r. już tylko 69%. Podobnie spadł udział pozytywnie ocenionych spalinowych wagonów silnikowych i zespołów trakcyjnych – z 85% w 2020 r. do 60% w 2021 r. Zmiany te mogą wynikać z upływu coraz dłuższego czasu od ostatniej naprawy okresowej, powodując przeskok części pojazdów do kategorii będących w stanie dostatecznym.
Wiek taboru
Na stan techniczny pojazdów kolejowych wpływa również ich wiek, ponieważ wraz z nim rośnie awaryjność pojazdów. Odpowiednie utrzymanie może znacznie ograniczać wpływ tego czynnika, jednak nie wyeliminuje on całkowicie zwiększonego ryzyka awarii. Wśród pojazdów użytkowanych w transporcie pasażerskim, statystycznie nadal najstarsze są lokomotywy (średni wiek spalinowych to 43,81 lat, zaś elektrycznych 33,76 lat) oraz wagony pasażerskie (32,52 lat). Dużo niższe wartości średniego wieku notowane są dla elektrycznych zespołów trakcyjnych (25,79 lat), zaś jeszcze niższe dla elektrycznych i spalinowych wagonów silnikowych oraz spalinowych zespołów trakcyjnych, gdzie średni wiek utrzymuje się w przedziale od 15 do 18 lat.
