W zeszłym roku w tym sektorze nastąpił wzrost masy, pracy przewozowej i eksploatacyjnej. Liczne prace prowadzone w ramach nowych inwestycji infrastrukturalnych zarówno drogowe, jak i torowe generowały zwiększony wolumen przewozów kruszyw i materiałów. Niestety inwestycje prowadzone na torach miały także negatywny wpływ na przewozy towarowe powodowały liczne objazdy dla składów pociągów towarowych.
W 2018 r. nastąpił wzrost przewiezionej masy ładunków. Osiągnięty wynik zbliżony był do rekordowego z 2011 r. i wynosił 250,2 mln ton. Był on związany ze wzrostem gospodarczym kraju, dobrymi wynikami sprzedaży wielu gałęzi przemysłowych oraz inwestycjami w infrastrukturze. Duże tempo wzrostu nastąpiło także w przewozach intermodalnych, gdzie masa towarów przewożonych koleją wzrosła o 15,6%, a praca przewozowa zwiększyła się o 14,8%.
W porównaniu do 2017 r., w 2018 r. nastąpił wzrost przewiezionej masy ładunków z 239,9 mln ton do 250,2 mln ton – wzrost o 4,3%. Oznacza to lekkie wyhamowanie ponieważ w 2017 r. odnotowano dynamikę wzrostu masy przewiezionych towarów w stosunku do 2016 r. na poziomie 7,9%.
Główne grupy towarowe
W 2018 r. wzrosła masa przewożonych towarów przy czym zmianie uległa struktura przewożonych grup towarowych. Na znaczeniu zyskał transport intermodalny. Największy udział w transporcie pod względem przewiezionej masy miały następujące grupy towarowe:
- węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny – 39,2% (ponad 98 mln ton)
- rudy metali i pozostałe produkty górnictwa i kopalnictwa (w tym rudy żelaza oraz kruszywo, piasek, żwir i gliny) – 28,3% (70, 7 mln ton)
- koks, brykiety, produkty rafinacji ropy naftowej, gazy wytwarzane metodami przemysłowymi – 11,2% (28 mln ton)
Łącznie te trzy grupy stanowiły ponad 78,6% ładunków. Pod względem masy przewiezionych ładunków największy wzrost dotyczył grupy rudy metali, produktów górnictwa i kopalnictwa – o ponad 8,4 mln ton, z czego wzrost podgrupy kruszyw to 9 mln ton, rud żelaza blisko 0,5 mln ton, natomiast w pozostałych podgrupach odnotowano spadki.
Średnia prędkość pociągów towarowych
UTK, aby wyliczyć średnią prędkość handlową pociągów towarowych zastosował metodę według której prędkość handlowa to iloraz długości trasy (w kilometrach) i czasu, w jakim ta trasa została pokonana (w godzinach). Średnioroczna prędkość handlowa w przewozach towarowych podana ogółem przez poszczególnych przewoźników została zindeksowana o ich udział w rynku mierzony wykonaną pracą eksploatacyjną. Prędkość handlowa w przewozach intermodalnych została zindeksowana o liczbę pociągów.
Można zauważyć, że średnia prędkość handlowa pociągów towarowych w Polsce jest niska i wpływa negatywnie na konkurencyjność transportu kolejowego. Prędkość w przewozach towarowych ogółem w 2018 r. spadła o ponad 3 km/h w porównaniu do 2017 r. Mniejszy spadek zanotowano w przewozach intermodalnych – nieco ponad 1 km/h. Na zmniejszenie prędkości pociągów towarowych w Polsce wpływ miały dwa kluczowe czynniki, którymi są modernizacje linii kolejowych oraz zwiększenie pracy przewozowej.
Licencjonowanie przewozów towarowych
Na koniec 2018 r. aktywne licencje uprawniające do realizacji działalności posiadało 94 przewoźników kolejowych, w tym 1 posiadał licencję tymczasową. W całym 2018 r. działalność przewozową realizowało 69 przedsiębiorców z 94 posiadających licencje.
W 2018 r. Prezes UTK udzielił licencji 3 przedsiębiorcom: 2 licencje dotyczyły działalności polegającej na wykonywaniu przewozów towarowych i świadczeniu usług trakcyjnych – dla OCTOPUS Rail sp. z o.o. i TKOL sp. z o.o. oraz 1 licencja na wykonywanie przewozów towarowych – „Żwirownia Dolata”.
Prezes UTK cofnął licencję 2 przewoźnikom kolejowym: Kolejom Wschodnim, na wykonywanie przewozów towarowych i świadczenie usług trakcyjnych oraz Rail Services Europe Sp. z o.o. na wykonywanie przewozów kolejowych osób, wykonywanie przewozów kolejowych rzeczy i świadczenie usług trakcyjnych. Licencja na przewóz towarów została wygaszona wobec MOSiR Ełk.
