RK: W grudniu Parlament Europejski przyjął tzw. IV Pakiet kolejowy. Jak przyjęcie Pakietu wpłynie na polską kolej? Czy konieczne będą zmiany w naszym prawodawstwie?
AB: IV Pakiet kolejowy wprowadza wiele zmian w funkcjonowaniu rynku kolejowego w Europie, a jego celem jest poprawa jakości usług kolejowych oraz konkurencyjności sektora kolejowego w Europie.
Zasadnicza zmiana dotyczy powierzania usług w pasażerskich przewozach kolejowych. Zasadą będzie postępowanie konkurencyjne oraz bardziej restrykcyjne podejście do bezpośredniego powierzenia usług kolejowego transportu pasażerskiego, które będzie możliwe wyłącznie na ściśle określonych zasadach i w określonych przypadkach. Po upłynięciu okresu przejściowego pasażerscy przewoźnicy kolejowi będą funkcjonować na konkurencyjnym rynku – nastąpi to dopiero w 2034 r., czyli po wszystkich okresach przejściowych. Ma to dać czas na dostosowanie się do nowych reguł. Obecnie w polskim sektorze kolejowym organizatorzy przewozów, w zależności od lokalnych warunków i możliwości, wybierają różne rozwiązania dla realizacji zadań obejmujących zapewnienie usług transportu zbiorowego. Niektórzy zlecają wykonywanie pasażerskich przewozów kolejowych w drodze przetargu, inni zaś powierzają ich wykonanie bezpośrednio podmiotom wewnętrznym. Przewidujemy więc, że organizatorzy przewozów będą wykorzystywać możliwość zawierania umów bezpośrednio, aż do czasu wygaśnięcia obecnie obowiązującego przepisu, czyli do grudnia 2023 r.
Ogromne znaczenie dla określenia skutków regulacji dla rynku kolejowego w Polsce będą miały właśnie terminy wejścia w życie przepisów rozporządzenia dotyczącego usług publicznych, w tym okresy przejściowe. Rozporządzenie wejdzie w życie 24 grudnia 2017 r., następnie państwa członkowskie mają dwa lata na dostosowanie się do nowych regulacji, tak aby procedura przetargowa mogła zacząć obowiązywać od 3 grudnia 2019 r. Pomimo tego, że rozporządzenie obowiązuje bezpośrednio, to konieczne będzie dokonanie zmian dostosowujących nasze przepisy w tym zakresie, przede wszystkim w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym i w ustawie o transporcie kolejowym.
IV Pakiet kolejowy reguluje także zasady funkcjonowania podmiotów sektora kolejowego i wzajemne relacje między zarządcą infrastruktury a m.in. przedsiębiorstwami kolejowymi. Dyrektywa w sprawie zarządzania infrastrukturą kolejową umożliwia funkcjonowanie różnych struktur organizacyjnych rynku kolejowego, a jej celem podstawowym jest zapewnienie niezależności funkcjonowania zarządcy infrastruktury. Jednocześnie konieczne będzie wprowadzenie odpowiednich uregulowań mających na celu zapewnienie bezstronności zarządcy infrastruktury, a w przypadku tzw. przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo (np. holdingu) – jego niezależności zarządczej, organizacyjnej, finansowej i prawnej od innych podmiotów wchodzących w skład takiego przedsiębiorstwa.
Dyrektywa będzie musiała być wdrożona do przepisów krajowych do 24 grudnia 2018 r., w szczególności zmianie ulegnie ustawa o komercjalizacji i restrukturyzacji PKP.
RK: Skoro już mówimy o europejskim prawie kolejowym, pozwolę sobie zapytać, jak Pana zdaniem polska kolej odnajduje się w Europie i w relacjach z partnerami zagranicznymi? Jak Pan Minister ocenia współpracę z kolejami państw ościennych?
