Europejski Trybunał Obrachunkowy, czyli instytucja Unii Europejskiej kontrolująca wykonanie budżetu, w sprawozdaniu specjalnym ocenił postęp
we wdrażaniu Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym.
Sprawozdanie złożone przez Trybunał jest próbą odpowiedzi na pytanie czy decyzja polityczna, stojąca za wprowadzeniem w życie jednolitego europejskiego systemu zarządzania ruchem kolejowym, ma szansę zostać zrealizowana. Przypomnijmy, że państwa członkowskie UE oraz sektor kolejowy przyjęły, że ERTMS powinien być powszechnym systemem sygnalizacji na Starym Kontynencie. ERTMS w założeniach miał zastąpić dotychczas działające w Europie systemy sygnalizacji i telekomunikacji kolei. O jego zaletach stanowiła jednolitość, co miało pozwolić na zwiększoną interoperacyjności i zmniejszenie fragmentacji zdolności operacyjnych całej europejskiej sieci kolejowej. Wprowadzenie systemu powinno również sprzyjać zachowaniu konkurencyjności kolei ze względu na ograniczenie różnorodności produktu i dążenie ku korzyściom skali, doprowadzając ostatecznie do obniżenia kosztów. Dodatkowo miał on umożliwić produkcję pociągów według jednej specyfikacji i odpowiednich do wykorzystania w wielu sieciach.
W planach ERTMS zapewnia zatem:
• interoperacyjność,
• bezpieczeństwo,
• korzyści ekonomiczne,
• korzyści społeczne,
• korzyści środowiskowe.
Ponadto wspiera przejście z systemu analogowego do cyfrowego. Wprowadzenie ERTMS w państwach członkowskich zostało wsparte z budżetu unijnego, z którego na ten cel w latach 2007– 2013 przeznaczono 1,2 mld euro, z czego 645 mln euro pochodziło z programu transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T), a 570 mln euro – z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności. Na lata 2014–2020 szacowana łączna kwota wynosi 2,7 mld euro, przy czym 850 mln euro pochodzi z instrumentu „Łącząc Europę”, który zastąpił program TEN-T, a około 1,9 mld euro z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.
Trybunał skontrolował zakres wprowadzenia systemu. Zakres kontroli dotyczył tego:
• czy ERTMS wdrożono na czas i w sprawny sposób na podstawie odpowiedniego planowania oraz właściwego oszacowania kosztów;
• czy istniało uzasadnienie biznesowe dla poszczególnych zarządców infrastruktury i przedsiębiorstw kolejowych;
• czy unijnym finansowaniem zarządzano skutecznie, tak by przyczyniało się do wdrożenia ERTMS.
Trybunał w ramach kontroli odwiedził sześć państw członkowskich – Danię, Niemcy, Hiszpanię, Włochy, Holandię i Polskę. Kontrolerzy przeprowadzili rozmowy z organami państw członkowskich, czyli ministerstwami właściwymi do spraw inwestycji w transport i infrastrukturę, zarządcami infrastruktury i krajowymi organami ds. bezpieczeństwa, przewoźnikami pasażerskimi i towarowymi, właścicielami taboru oraz innymi zainteresowanymi stronami (jednostkami notyfikowanymi, różnymi krajowymi i europejskimi stowarzyszeniami kolejowymi). Ponadto podczas kontroli przeanalizowano również rolę odgrywane przez Komisję i Agencję w planowaniu, wdrażaniu i finansowaniu ERTMS oraz zarządzaniu nim. Odbyto zatem rozmowy z Komisją (Dyrekcją Generalną ds. Mobilności i Transportu, Dyrekcją Generalną ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej oraz INEA), europejskim koordynatorem ERTMS i Agencją Kolejową Unii Europejskiej. Dodatkowo przeanalizowano dostępne publicznie informacje na temat wdrażania ERTMS poza UE (np. w Szwajcarii).
