W 2019 r. długość eksploatowanych linii kolejowych wzrosła o 155 km. Aktualnie długość linii czynnych w Polsce wynosi 19 503 km – informuje Urząd Transportu Kolejowego, prezentując raport o stanie technicznym infrastruktury kolejowej i inwestycjach.
Najwięcej odcinków linii kolejowych pozwala jeździć pociągom z prędkością między 80 a 120 km/h. Zwiększył się odsetek tras w stanie technicznym dobrym, spadł udział linii w stanie dostatecznym. Do oceny efektywności inwestycji infrastrukturalnych posłużyły takie mierniki jak: przepustowość, dopuszczalna prędkość oraz stan techniczny linii kolejowej.
Zrealizowane w ostatnich latach inwestycje zaczynają już wpływać na poprawę jakości i dostępności infrastruktury kolejowej.
STAN TECHNICZNY INFRASTRUKTURY KOLEJOWEJ
Z danych głównego zarządcy PKP PLK zawartych w „Sprawozdaniu ze stanu bezpieczeństwa ruchu kolejowego. 2019” wynika, że 60,3 proc. infrastruktury zostało ocenione jako będące w stanie dobrym, 20,2 proc. w stanie dostatecznym, a 19,5 proc. w stanie niezadowalającym (z czego 7,3 proc. w stanie złym).
W 2019 r., drugi rok z rzędu, odnotowano wzrost udziału infrastruktury kolejowej zakwalifikowanej do grupy o niezadowalającym oraz złym stanie technicznym. Od 2017 r. odnotowano niewielki wzrost (o 1 proc.) udziału infrastruktury w stanie dobrym. Świadczy to o stopniowym pogarszaniu się stanu infrastruktury dotychczas niepodlegającej modernizacji i klasyfikowanej jako będącej w stanie dostatecznym.
O poprawie stanu infrastruktury można mówić analizując zmianę maksymalnych dopuszczalnych prędkości na sieci kolejowej PKP PLK.
Pozytywnym trendem było zmniejszenie udziału odcinków linii, po których można poruszać się z prędkością nie większą niż 60 km/h. Jednocześnie nastąpił wzrost do 45,7 proc. udziału odcinków, na których dopuszczalna prędkość wynosi od 80 do 120 km/h (o 1,8 p.p.). W przypadku międzywojewódzkich połączeń pasażerskich jest to często wartość niewystarczająca do realizacji usług. Dla tego typu połączeń pożądana jest prędkość pociągów od 120 do 160 km/h. W Polsce nadal duży udział mają tory o najniższych parametrach wg dopuszczalnych prędkości. W 2019 r. szlaki z prędkością maksymalną do 60 km/h i w przedziale od 60 do 80 km/h stanowiły łącznie ponad 38 proc. wszystkich torów kolejowych.
W 2019 r. udział linii kolejowych o dopuszczalnym nacisku osi 221 kN wyniósł 60 proc.. Pomimo wzrostu takich odcinków nadal na ponad 23 proc. długości linii występują odcinki o dopuszczalnym nacisku osi poniżej 200 kN.
PRZEPUSTOWOŚĆ INFRASTRUKTURY KOLEJOWEJ
Przepustowość sieci kolejowej jest jednym z podstawowych czynników wpływających na organizację i wolumen przewozów kolejowych w segmencie usług pasażerskich oraz towarowych. Dlatego też inwestycje infrastrukturalne powinny mieć wymierny wpływ na zwiększenie przepustowości linii.
Na podstawie sprawozdań licencjonowanych przewoźników kolejowych za 2019 r. wyróżniono 9 kategorii problemów z przepustowością infrastruktury kolejowej, dotyczących różnych aspektów organizacyjnych oraz technicznych:
- ograniczenie przepustowości w okresie szczytów komunikacyjnych (rosnące zapotrzebowanie na przewozy w okresie porannych oraz popołudniowych szczytów komunikacyjnych, kumulacja ruchu lokalnego i ruchu pociągów dalekobieżnych);
- wpływ przewozów pasażerskich na realizację przewozów towarowych (rozwój połączeń pasażerskich bez odpowiednich inwestycji infrastrukturalnych ogranicza dostępność do infrastruktury kolejowej dla przewoźników towarowych);
- niezadowalający stan infrastruktury kolejowej (stałe lub tymczasowe ograniczenia prędkości, ograniczenia dotyczące nacisku na oś lub uszkodzenia podtorza trwale uniemożliwiają realizację stałych przewozów kolejowych z wysoką prędkością handlową);
- stosowanie przestarzałych urządzeń sterowania ruchem kolejowym (wiek urządzeń sterowania ruchem kolejowym, brak centralizacji rozjazdów lub obowiązujące stosowanie urządzeń ręcznych kluczowych wydłużają czas postoju pociągu na stacjach, znacząco ograniczając możliwości przewozowe);
- ograniczenia w zakresie długości użytecznej torów stacyjnych (minimalna długość użyteczna toru stacyjnego powinna wynosić 750 metrów, jednak nadal występują odcinki linii kolejowych, na których posterunki ruchu nie spełniają tego wymogu lub spełniają tylko częściowo, co uniemożliwia uruchamianie długich pociągów towarowych);
- ograniczenia w zakresie długości lub liczby krawędzi peronowych;
- funkcjonowanie jednotorowych linii kolejowych (linie jednotorowe oraz brak posterunków ruchu umożliwiających wyprzedzanie lub mijanie pociągów mają znaczący negatywny wpływ na płynność ruchu kolejowego oraz jego częstotliwość);
- ograniczenie czasu pracy na posterunkach ruchu (Ograniczenia w tym zakresie wpływają na płynność realizacji przewozów, dostępność obiektów oraz bocznic znajdujących się w zakresie oddziaływania posterunków ruchu ze stwierdzonym ograniczeniem czasu pracy);
- ograniczenia związane z wielkością posterunków ruchu (Mała liczba torów postojowych, brak torów dodatkowych o długości pozwalającej na przyjęcie oraz postój dłuższych pociągów, brak jednoczesnych wjazdów oraz brak możliwości zmiany kierunku jazdy wpływa na przepustowość infrastruktury kolejowej).
Szczegóły dotyczące infrastruktury kolejowej można znaleźć w przygotowanych przez UTK dokumentach podsumowujących rok 2019 na kolei: „Sprawozdaniu z funkcjonowania rynku transportu kolejowego” i „Sprawozdaniu ze stanu bezpieczeństwa ruchu kolejowego”.
