Z Ignacym Góra, Prezesem Urzędu Transportu Kolejowego, rozmawialiśmy o nowej wizji i misji UTK, instytucji Rzecznika Praw Pasażera Kolei, scenariuszach szkoleniowych dla maszynistów oraz celach i wyzwaniach na nadchodzące miesiące.
Raport Kolejowy: Nowy rok, nowa strona, nowe logo. Panie Prezesie, proszę opowiedzieć nam, skąd pomysł na odświeżenie identyfikacji wizualnej urzędu?
Ignacy Góra
: Nowa strona internetowa i logo to nie tylko odświeżona szata graficzna. To zmiana filozofii działania urzędu – czyli jeszcze większe nastawienie na odpowiednią obsługę naszych klientów. Zmieniliśmy wygląd i układ witryny tak, by każdy mógł wygodnie korzystać z odnowionego serwisu. Strona jest responsywna – dostosowuje się do wielkości ekranu, również na urządzeniach mobilnych. Najważniejsze jest jednak zamieszczenie kart usług i ułożenie treści w taki sposób, żeby każda grupa klientów – czy to jest przewoźnik, maszynista czy podróżny – w jednym miejscu znalazła informacje dla nich przeznaczone. Staramy się, aby informacje, które zamieszczamy na stronie, były napisane językiem przystępnym, zrozumiałym dla jak najszerszej grupy odbiorców. Trochę mniej zauważalna, ale równie ważna zmiana to nowa misja i wizja UTK. Misja to: kreowanie bezpiecznych i konkurencyjnych warunków świadczenia usług transportu kolejowego, a wizja: nowoczesny i otwarty urząd dbający o wysokie standardy wykonywania usług na rynku transportu kolejowego. Dzisiaj rynek wymaga od nas więcej. Nie tylko reaktywnego działania na pojawiające się problemy, ale aktywnego dostarczania rozwiązań, których efektem będą pozytywne zmiany, a przede wszystkim rozwój rynku kolejowego. Stąd na pierwszym miejscu w misji znalazło się „kreowanie”. Chcemy być nowoczesnym urzędem dbającym o wysokie standardy wykonywania usług na rynku transportu kolejowego, co znalazło odzwierciedlenie w wizji UTK.
RK: Nowa jest także instytucja Rzecznika Praw Pasażera Kolei. Jakie będą zadania Rzecznika? Dlaczego Rzecznik jest potrzebny?
IG: Rzecznik Praw Pasażera Kolei to pierwsza instytucja, która ułatwi pasażerom pozasądowe dochodzenie swoich praw. W przypadku, gdy reklamacja pasażera nie zostanie uwzględniona n p. p rzez p rzewoźnika kolejowego, podróżny zamiast iść do sądu będzie mógł złożyć wniosek o wszczęcie postępowania przed Rzecznikiem. Powinno to znaczenie przyspieszyć rozwiązanie sprawy. Postępowanie przed Rzecznikiem będzie bezpłatne i powinno być nie dłuższe niż dziewięćdziesiąt dni. Pierwsze wnioski są już rozpatrywane. Na stanowisko Rzecznika Praw Pasażera Kolei powołałem Panią Joannę Marcinkowską. Jest doświadczonym pracownikiem urzędu. Dotychczas zajmowała się m.in. zagadnieniami związanymi z funkcjonowaniem transportu kolejowego oraz prawami pasażerów. Rzecznik został powołany na mocy ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich. Rzecznik pomoże rozwiązać spór z przedsiębiorstwem kolejowym, ale pasażer ma jeszcze inne możliwości dochodzenia swoich praw. Nadal można złożyć skargę do Prezesa UTK – na tych samych zasadach co dotychczas.
RK: Jakie jeszcze nowości planuje UTK na 2017 r.?
IG: Nowe działania UTK związane są z dużą nowelizacją ustawy o transporcie kolejowym. Między innymi chodzi o obowiązki wynikające z otwarcia obiektów infrastruktury usługowej dla przewoźników. Do zadań Prezesa UTK należy nadzór nad niedyskryminującym i równym traktowaniem przewoźników w przydzielaniu dostępu do bocznic kolejowych, a także prowadzenie rejestru takich obiektów. W zakresie interoperacyjności nowością są kompetencje do uregulowania w drodze decyzji warunków oraz terminu przeprowadzenia badań na sieci kolejowej. Decyzja wydawana jest na wniosek zarządcy, przewoźnika kolejowego, dysponenta, producenta, wykonawcy modernizacji albo importera w przypadku, gdy zarządca nie dojdzie do porozumienia z którymś z tych przedsiębiorców.
RK: Czy będą Państwo kontynuowali spotkania, które w zeszłym roku odbywały się pod hasłem „Piątki z UTK”?
IG: Chcemy dzielić się swoją wiedzą, wyjaśniać wątpliwości i pomagać rozwiązywać problemy. Dlatego cały czas zapraszam wszystkich zainteresowanych do udziału w „Piątkach z UTK”. Jesteśmy do Państwa dyspozycji. Z uwagi na duże zainteresowanie zachęcam do umawiania się na spotkania indywidualne w ramach „Piątków z UTK”. Na stronie internetowej urzędu zamieściliśmy formularz, dzięki któremu każdy zainteresowany może zarezerwować termin wizyty. „Piątki z UTK” organizujemy od 2015 r. W 2016 r. odbyło się osiemdziesiąt takich spotkań. W ich trakcie poruszane były zagadnienia dotyczące m.in. interpretacji przepisów prawa, nieprawidłowości wykazanych podczas kontroli czy zasad nadzoru nad pracą komisji kolejowych. Istotnymi kwestiami poruszanymi na spotkaniach były zagadnienia dotyczące np. Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS) w przedsiębiorstwach kolejowych czy roli pełnomocnika ds. przewozu towarów niebezpiecznych. Wśród omawianych tematów znalazły się też zasady wprowadzania wyrobów kolejowych na rynek, utrzymania pojazdów czy licencji maszynisty. Jesteśmy otwarci na wszystkich korzystających z usług kolei, nie tylko związanych z nią zawodowo.
RK: 8 lutego w UTK obradowała Sejmowa Komisja Infrastruktury. Jak ocenia Pan Prezes przebieg obrad? Jakie tematy poruszano?
IG: W siedzibie UTK odbyło się specjalne wyjazdowe posiedzenie Sejmowej Komisji Infrastruktury. Posłowie zapoznali się m.in. z naszą informacją na temat sytuacji pasażerów z niepełnosprawnością oraz z perspektywami poprawy standardu ich podróżowania. Cieszę się, że parlamentarzyści pozytywnie ocenili działalność urzędu w tej dziedzinie. Poza oceną obecnej sytuacji przedstawiliśmy propozycje rozwiązań poprawiających sytuację pasażerów z niepełnosprawnością. Cały czas namawiam przewoźników m.in. do tego, by skrócić konieczność zgłaszania przez osobę o ograniczonych możliwościach ruchowych chęci podróży z 48-godzinnym wyprzedzeniem. Istotne znaczenie dla osób z niepełnosprawnością ma także kształtowanie oferty przez organizatorów transportu publicznego, przede wszystkim przez marszałków poszczególnych województw. W 2016 r. UTK przeprowadził szczegółową analizę wymagań stawianych przewoźnikom w poszczególnych województwach. Podejmuję także wspólne działania z innymi instytucjami. Aktywność na rzecz osób z niepełnosprawnością jest doceniana. UTK został w 2016 r. wyróżniony nagrodami „Lodołamacze” i „Przyjaciel Integracji”. Na posiedzeniu Komisji przedstawiona była również informacja Ministra Infrastruktury i Budownictwa na temat Krajowego Programu Kolejowego do 2023 r., a także informacja Prezesa Najwyższej Izby Kontroli dotycząca Wieloletniego Programu Inwestycji Kolejowych.
RK: Urząd Transportu Kolejowego przygotował aplikację SOLM i opublikował scenariusze szkoleniowe dla maszynistów. Proszę opowiedzieć nam więcej o tym projekcie.
IG: Przez najbliższe półtora roku Urząd Transportu Kolejowego powinien wydać prawie dziesięć tysięcy licencji. Dotychczas nowe dokumenty otrzymało ponad siedem tysięcy maszynistów. Przepisy nakazują, by do 29 października 2018 r. wymienić wszystkie dokumenty uprawniające do prowadzenia pojazdów kolejowych, czyli prawa kierowania pojazdem kolejowym na licencję maszynisty i świadectwo maszynisty. W tym roku spodziewamy się dużego napływu wniosków, dlatego wprowadziliśmy własny system ułatwiający ich składanie i upraszczający cały proces. Chcemy, by maszyni- ści mogli w jak najprostszy sposób złożyć wniosek. SOLM umożliwia wypełnienie wniosku i przesłanie go do UTK za pomocą elektronicznej platformy usług publicznych e-PUAP. Jeśli ktoś nie ma założonego profilu zaufanego, może go potwierdzić również w każdym naszym oddziale terenowym. UTK proponuje też rozwiązanie dla wnioskodawców niekorzystających z e-PUAP. SOLM umożliwia złożenie wniosku w kreatorze na stronie internetowej. Po zweryfikowaniu danych wniosek zostanie zapisany w systemie, otrzyma indywidualny kod kreskowy, a wnioskodawca zostanie poproszony o wydrukowanie i podpisanie wniosku. Wtedy komplet dokumentów należy przesłać do nas. Zastosowanie rozwiązań informatycznych, takich jak kreator i sprawdzanie poprawności danych, znacząco przyspieszy wydawanie licencji, ponieważ zmniejszy liczbę błędnie składanych wniosków. Ponadto rozwiązania te pozwalają wnioskodawcom na monitorowanie statusu wniosku przez Internet. Nowy system ułatwi komunikację pracowników UTK z wnioskodawcami i instytucjami działającymi w imieniu wnioskodawcy. Chciałbym zaznaczyć, że SOLM to nasz autorski pomysł i został stworzony ze środków wygospodarowanych w urzędzie. Chcemy maksymalnie przyspieszyć i ułatwić obsługę wniosków.
RK: A scenariusze szkoleniowe?
IG: Od 2018 r. zmieniają się zasady doszkalania maszynistów. Prowadzący pojazdy kolejowe będą musieli nie rzadziej niż raz w roku przejść trzygodzinne szkolenie na symulatorze. Chcę, by przewoźnicy i ośrodki szkoleniowe były jak najlepiej przygotowane na zmiany w systemie szkolenia maszynistów. Dlatego opublikowaliśmy trzydzieści scenariuszy szkoleniowych. Obejmują one różne sytuacje, z jakimi maszynista może spotkać się podczas pracy. Poza standardowymi czynnościami scenariusze ćwiczą reakcje również na zdarzenia nietypowe oraz uwzględniają różne możliwe nieprawidłowości. Naszym zamierzeniem jest, aby scenariusze stanowiły minimalny standard i były wykorzystywane przez ośrodki szkolenia w opracowywaniu własnych scenariuszy do symulatorów. Warto potraktować je jako bazę do rozbudowy i udoskonalenia własnych scenariuszy, tak aby stanowiły jeden z najważniejszych czynników poprawy bezpieczeństwa ruchu kolejowego. Niektóre scenariusze zostały stworzone na podstawie analizy sytuacji, które doprowadziły do wypadków na kolei.
RK: Ostatni raport Najwyższej Izby Kontroli pozytywnie ocenia działalność UTK dotyczącą nadzoru nad utrzymaniem i stanem technicznym skrzyżowań linii kolejowych z drogami publicznymi, w tym „dzikich przejść”, oraz prawidłowością prowadzenia dokumentacji technicznej przez zarządców infrastruktury. Jednak statystyki wypadków na przejazdach niepokoją. Co można jeszcze zrobić, aby poprawić zarówno statystyki, jak i stan techniczny przejazdów?
IG: Problem wypadków na przejazdach wynika m.in. z tego, że Polska charakteryzuje się największym zagęszczeniem przejazdów kolejowo-drogowych w Europie. Średnio przejazd występuje co 1,8 km. Do największej liczby zdarzeń dochodzi na przejazdach kat. D, czyli niestrzeżonych. Cały czas prowadzimy działania edukacyjne np. z Inspekcją Transportu Drogowego, kontrolujemy stan przejazdów. Jednak aby poprawić bezpieczeństwo, potrzebne jest również zrozumienie tego zagadnienia wśród samorządów. Dlatego wystąpiłem do organów zarządzających drogami oraz organizacji samorządowych o zwrócenie szczególnej uwagi na prawidłowe oznakowanie i stan techniczny dróg w obrębie przejazdów. Wypadki w tych miejscach są zapisywane na konto kolei, podczas gdy część nieprawidłowości, które do nich doprowadziły, wynika z przyczyn niezależnych od kolei.
RK: O jakich nieprawidłowościach mowa?
IG: Należą do nich m.in. niewłaściwe usytuowanie przejazdów, trudności w uzyskaniu przez zarządców infrastruktury od zarządców dróg np. wyników pomiaru natężenia ruchu oraz brak współpracy i wzajemnego informowania się zarządców infrastruktury kolejowej, policji, zarządców dróg o przeprowadzanych kontrolach. Zachęcamy również, aby zarządca infrastruktury drogowej po stwierdzeniu nieprawidłowości na przejeździe poinformował o tym właściwego zarządcę infrastruktury kolejowej lub UTK. Zarządcy dróg mogą także uczestniczyć w pracach specjalnego zespołu zadaniowego powołanego w urzędzie i zgłaszać swoje inicjatywy poprawiające bezpieczeństwo na przejazdach.
RK: Jakie są najważniejsze cele i wyzwania, przed którymi stoi obecnie UTK?
IG: Jednym z najważniejszych celów Prezesa UTK jest ciągła poprawa bezpieczeństwa na kolei. Chcę, aby nie były to tylko kontrole, ale przede wszystkim zachęcanie wszystkich do odpowiednich zachowań, na przykład przez zainicjowaną przez UTK „Deklarację w sprawie rozwoju kultury bezpieczeństwa w transporcie kolejowym”. Będziemy nadal zwracać baczną uwagę na problemy pasażerów, w szczególności osoby z niepełnosprawnością. Chcę, aby jeszcze bardziej zwiększyć otwartość UTK, wspierać wnioskodawców w realizacji ich zapytań i pomagać w rozwiązywaniu problemów. W 2017 r. szczególnie chcemy zwrócić uwagę na operatorów bocznic i pełny dostęp do infrastruktury usługowej. Wyzwaniem będą zmiany wnikające z nowelizacji ustawy o transporcie kolejowym czy IV Pakiet Kolejowy.
Rozmawiała LS
