Przestrzeń publiczna przyjazna osobom o szczególnych potrzebach, tj. seniorom, kobietom w ciąży, osobom z niepełnosprawnościami – to główny cel rządowego programu Dostępność Plus. W jego ramach na inwestycje związane z dostępnością w latach 2018–2025 przeznaczonych zostanie ponad 23 mld zł.
Pierwszy raz program, który pomoże usunąć bariery infrastrukturalne i prawne utrudniające życie m.in. osobom starszym i z niepełnosprawnościami premier Mateusz Morawiecki zapowiedział w swoim expose w grudniu.
– Chciałbym, żeby wyjście do sklepu starszej osoby nie było wielką wyprawą czy biegiem na 3 tys. metrów z przeszkodami – podkreślił Morawiecki.
Za przygotowanie programu odpowiada Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju. Resort właśnie skierował projekt programu do konsultacji.
Cele programu
Dostępność Plus
– Kluczowym pojęciem, wokół którego budowaliśmy program, jest samodzielność. Chodzi o to, by seniorzy, osoby z niepełnosprawnościami, ale też np. kobiety w ciąży i rodzice z małymi dziećmi nie musieli zmagać się z barierami w przestrzeni publicznej i prosić o pomoc nawet w prostych sytuacjach, np. podczas wizyty w urzędzie czy wsiadania do autobusu – wyjaśnił minister inwestycji i rozwoju Jerzy Kwieciński.
Program jest odpowiedzią na zmiany demograficzne i rosnącą aktywność osób z niepełnosprawnościami. Szacuje się, że do 2024 r. aż 23 proc. mieszkańców Polski będzie miało 65 lat lub więcej. W tym samym czasie liczba osób z niepełnosprawnościami (w zależności od przyjętych kryteriów) wyniesie od 5 do 8 mln.
Dwuwymiarowe
podejście
Program ma dwa wymiary. Pierwszy zakłada, że państwo w swoich działaniach będzie zawsze uwzględniać potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Czyli na przykład wprowadzi prawo, które zagwarantuje, że nowe budynki będą pozbawione barier architektonicznych, każdy nowo kupiony pociąg, autobus albo tramwaj będzie przygotowany do obsługi osób z niepełnosprawnościami, przestrzeń publiczna (np. wyjście z dworca, dojście na perony, przejścia dla pieszych) będzie odpowiednio oznakowana. Państwo będzie także inwestować, np. w wiedzę osób, które tworzą przestrzeń publiczną, m.in. architektów, urbanistów, inżynierów, w nowe technologie, które sprzyjają włączeniu w przestrzeń publiczną seniorów i osób z niepełnosprawnościami.
Drugi wymiar to inwestycje – budowlane, transportowe, technologiczne – w istniejącą infrastrukturę, przestrzeń, środki transportu, strony internetowe czy usługi o charakterze powszechnym. Innymi słowy dostosowanie tego, co już istnieje, do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
Wszystkie działania w programie będą realizowane w ośmiu obszarach: architektura, transport, edukacja, służba zdrowia, cyfryzacja, usługi, konkurencyjność i koordynacja. Na program przeznaczono 23 mld zł. Źródłami finansowania są fundusze europejskie, tak zwane fundusze norweskie i EOG, publiczne środki krajowe (budżet państwa, środki jednostek samorządu terytorialnego, środki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych). Program będzie realizowany w latach 2018–2025.
Efekty programu
Program to też konkretne efekty, np. w tysiącu miejsc i budynków użyteczności publicznej zostaną usunięte lub ograniczone bariery architektoniczne oraz komunikacyjne, co najmniej 20 proc. mieszkań wybudowanych w programie Mieszkanie Plus będzie dostępnych dla osób o szczególnych potrzebach, wszystkie nowo zakupione autobusy i tramwaje będą przyjazne seniorom i osobom z niepełnosprawnościami, strony internetowe urzędów i instytucji będą dostępne dla osób niewidomych i niesłyszących, co najmniej połowa czasu antenowego w telewizji będzie dostępna dla osób niewidomych i niesłyszących (audiodeskrypcja i napisy).
Mobilność, transport, możliwość swobodnego przemieszczania się to obok architektury najważniejszy element rzeczywistości, decydujący o jakości i niezależności życia nas wszystkich – czytamy w programie Dostępność Plus.
W ramach programu przewidziano pięć działań skupionych na transporcie.
Działanie 5 – Dostępny transport kolejowy. Warunki świadczenia usług transportu kolejowego zostały już kilka lat temu określone przez Komisję Europejską w rozporządzeniu (TSI PRM) nr 1300/2014/EU. Rozporządzenie mówi o tym, jak w krajach Unii Europejskiej musi wyglądać infrastruktura i tabor kolejowy pod kątem zapewnienia ich dostępności dla osób z niepełnosprawnościami i osób o ograniczonej mobilności. Rozporządzenie weszło w życie 1 stycznia 2015 r. i ma zastosowanie dla nowego taboru i nowopowstającej infrastruktury. Istniejące pojazdy i infrastruktura co do zasady nie podlegają rozporządzeniu, niemniej projekt programu Dostępność Plus zakłada opracowanie Krajowego Planu Wdrożenia (KPW) tego rozporządzenia. Realizacja KPW TSI PRM pozwoli na podniesienie poziomu dostępności w przypadku:
dworców kolejowych – 46,6 proc.;
- peronów – 51,6 proc. (35,8 proc. peronów będzie posiadało oznaczenia dotykowe i ścieżki prowadzące dla osób niewidomych);
- kolejowego taboru przewozowego (wielkość uśredniona dla wszystkich rodzajów taboru wykorzystywanego w przewozach osób) – 35 proc.
Przewiduje się, że równolegle do wskazanych w KPW TSI PRM działań, zostaną opracowane:
- strategie dostępu do infrastruktury pasażerskiej wszystkim osobom z niepełnosprawnościami i osobom o ograniczonej możliwości poruszania się wraz z przepisami ruchowymi dla każdego dworca kolejowego i wdrożone poprzez odpowiednie procedury i szkolenia personelu;
- strategie przewoźników kolejowych określające dostęp do taboru przewozowego przez cały czas jego pracy i wdrożone przez odpowiednie procedury i szkolenie personelu pokładowego;
zasady tworzenia map dotykowych (planów tyflograficznych) dworców, stacji pasażerskich i przystanków osobowych dla niewidomych podróżnych w taki sposób, żeby jednego wzoru było możliwe ich wykonanie dla tych obiektów.
