Tomasz Lachowicz, dyrektor Przedstawicielstwa PKP S.A. w Belgii, opowiedział o współpracy z instytucjami unijnymi, ocenił przygotowanie do wejścia w życie IV Pakietu oraz znaczenie lobbingu na rzecz Polski.
Wyzwaniem dla polskiego sektora kolejowego pozostaje cyfryzacja kolei.
Panie Dyrektorze, jakie zadania stoją przed Panem i Przedstawicielstwem?
Podstawowe zadania wynikają z charakteru Biura PKP w Brukseli: jako tzw. grupa interesu aktywnie uczestniczymy w unijnym procesie legislacyjnym, wspieramy na miejscu projekty PKP z dofinansowaniem unijnym oraz aktywnie uczestniczymy i koordynujemy spółki PKP w zakresie zaangażowania w prace organizacji międzynarodowych w Brukseli. Ponadto, odpowiadamy na szereg pytań i próśb ze strony spółek, które reprezentujemy w Brukseli. W Przedstawicielstwie pracuje mały, ale profesjonalny zespół z doświadczeniem w pracach i działaniach wobec instytucji unijnych i organizacji międzynarodowych. Realizujemy cykliczne zadania w obszarach, o których wspomniałem wcześniej, takie jak np. monitorowanie i analizowanie projektów regulacji unijnych, negocjowanie stanowisk w organizacjach międzynarodowych, reagowanie i wspieranie projektów kolejowych współfinansowanych ze środków unijnych. Jeśli chodzi o to, co przed nami, niewątpliwie najbliższy rok będzie kluczowy dla polskiej kolei w kontekście negocjacji budżetowych i związanych z tym możliwości inwestycyjnych z wykorzystaniem funduszy UE w nowej perspektywie finansowej na lata 2021-2027. Kluczowe będzie tu osiągnięcie porozumienia pomiędzy PE a Radą UE w odniesieniu do nowego budżetu Unii, jak i rozporządzeń funduszowych (Polityki Spójności, ERDF, CEF, Military Mobility, InvestEU). Od niego zależeć będzie, ile unijnych środków trafi ostatecznie do sektora kolei oraz w jaki sposób zostaną one rozdysponowane. Należy założyć, że negocjacje budżetowe nie skończą się wcześniej niż w połowie przyszłego roku i ich finalizacja nastąpi za prezydencji niemieckiej w Radzie UE.
Jako PKP zamierzamy współorganizować dwie konferencje pokazujące znaczenie polityki spójności i środków unijnych dla sektora kolei. Wielkość funduszy UE na kolej zależy od wielu zmiennych, aczkolwiek ostatni Komunikat KE ws. Zielonego Ładu wskazuje istotne preferencje na rzecz sektora kolejowego. Nowa Komisja Europejska opracuje również w ciągu najbliższych dwóch lat konkretne propozycje legislacyjne i w interesie sektora kolejowego pozostaje zapewnienie, aby wśród „50 unijnych działań do 2050” znalazły się rozwiązania korzystne dla PKP i polskiego sektora kolei. Jako Przedstawicielstwo będziemy starać się zdefiniować nie tylko ryzyka, ale przede wszystkim szanse dla sektora kolejowego, jego rozwoju w UE i w Polsce oraz wzrostu konkurencyjności względem innych gałęzi transportu. Dla konkurencyjności sektora kolejowego kluczowe będą także prace nad proponowaną rewizją dyrektywy ws. opodatkowania energii elektrycznej, która powinna zostać ostatecznie przedstawiona w czerwcu 2021 r. Komisja Europejska przygotowuje również strategię na rzecz „zrównoważonej i inteligentnej mobilności”. KE zakłada jednocześnie, że znacząca część 75% towarów przewożonych obecnie przez transport drogowy powinna zostać przesunięta na rzecz transportu kolejowego i wód śródlądowych, co będzie wymagało lepszego zarządzania i wzrostu przepustowości transportu kolejowego i śródlądowego – środki na rzecz realizacji tego celu zostaną zaproponowane przez KE do 2021 r. Ważne będzie również rozpoczęcie prac w 2021 r. nad rewizją rozporządzenia ws. rewizji sieci TEN-T i dyrektywy ws. infrastruktury dla paliw alternatywnych (AFI) – szczególnie w odniesieniu do publicznych punktów ładowania i tankowania dla pojazdów elektrycznych (obszaru, który rozwija również PKP S.A.). KE potwierdza również, że jednym z priorytetów dla KE będzie rozwój kolejowych przewozów towarowych i w tym obszarze jako PKP mamy swoje naturalne zainteresowanie, również w połączeniach euroazjatyckich. W przewozach pasażerskich wzrost udziału kolei w rynku upatrywany jest przez KE m.in. poprzez rozwój systemów biletowych i usprawnienie usług trans-granicznych między dużymi miastami oraz połączenia dużych prędkości – stąd monitorujemy również ten obszar.
Wyzwaniem dla polskiego sektora kolejowego pozostaje również cyfryzacja kolei oraz wykorzystanie środków unijnych na badania i rozwój przewidzianych w Horyzont Europa. Dzięki uproszczonej i inkluzyjnej strukturze nowego Shift2Rail (od 2021 r.) PKP ma szansę przygotować się do bardziej aktywnego udziału w projektach badawczych i innowacyjnych w ramach nowej perspektywy budżetowej. W UE szczególną uwagę poświęcać się będzie inteligentnym technologiom i cyfryzacji, którą zarówno Unia, jak i liczące się koleje definiują jako główny kręgosłup transformacji sektora kolejowego oraz kluczowy priorytet inwestycyjny w uczynieniu kolei nowoczesnym i konkurencyjnym środkiem transportu w przyszłości. Stąd wskazane jest dalsze zaangażowanie Grupy PKP w obszarze innowacji i cyfryzacji, która została określona przez KE jako jeden z priorytetów UE na najbliższe lata.
Przedstawicielstwo będzie również monitorować dialog polityczny na linii UE – kraje trzecie oraz planowane działania KE w zakresie rewizji ETS i wyrównania szans konkurencyjnych między poszczególnymi gałęziami transportu.
I na koniec wspomnę o kilku sprawach, w które zaangażowane jest Przedstawicielstwo z własnej inicjatywy: w związku z rosnąca skalą zagrożenia zamachami terrorystycznymi w transporcie kolejowym zbudowaliśmy wspólnie z Biurem Bezpieczeństwa PKP S.A. wokół naszej firmy konsorcjum, w którym skupiliśmy koleje FSi, SNCF, DB, SNCB oraz UIC. W ramach projektu, na który uzyskaliśmy finansowanie unijne, trwa profilaktyczna wymiana najlepszych praktyk i doświadczeń między w/w kolejami – to wszystko przy wsparciu Dyrekcji Działań Wewnętrznych Komisji Europejskiej. Działania te będą mieć znaczne przełożenie na realizację polityki bezpieczeństwa w UE. Dodatkowo w ub. roku powierzono Przedstawicielowi PKP S.A. w Brukseli funkcję Koordynatora ds. transportu kolejowego TG IST Kwatery Głównej NATO oraz wybrano PKP S.A. w Brukseli na członka Komitetu Doradczego RAIL FORUM EUROPE w Parlamencie Europejskim – obie te funkcje wiążą się z dodatkowym zaangażowaniem i nowymi zadaniami.
